De hardnekkige problematiek van faillissementsfraude: "houd de boedel leeg!"!

Bijna twintig jaar geleden gaf Jako van Hees in een uitzending van Zembla "gouden" tips over faillissementsfraude: blijf op afstand, dupeer alleen UWV en/of fiscus en houd de boedel leeg. Nu, twee decennia later, blijkt deze problematiek nog steeds actueel, ondanks pogingen tot verbetering.

De legeboedelproblematiek: een tweeledig probleem

De "legeboedelproblematiek" kent twee belangrijke aspecten, waarbij ik in dit voorwoord met name op de tweede in zal gaan:

• Onbetaalde uren van curatoren bij lege boedels.
• Mogelijk achterwege blijven van fraudeonderzoek door curatoren, omdat zij dit voor eigen rekening en risico moeten doen.

Deze situatie creëert een voedingsbodem voor fraude, die mogelijk zelfs is toegenomen sinds de uitzending van Zembla. Recente jurisprudentie laat zien dat bij ogenschijnlijk lege boedels een turboliquidatie vaak de voorkeur krijgt boven een faillissement.

Beperkte aanpak vanuit de overheid

De overheid toont beperkte bereidheid of mogelijkheid om faillissementsfraude aan te pakken. Weliswaar is sinds 1 juli 2016 de taak van curatoren uitgebreid met de mogelijkheid een bestuursverbod te vorderen, maar zonder bijbehorende vergoeding. Dit roept vragen op over de verschuiving van overheidstaken naar private partijen.

Inzichten uit het WODC-rapport

Een recent rapport van het Wetenschappelijk Onderzoek- en Documentatiecentrum (WODC1 ) belicht de problematiek en doet belangrijke aanbevelingen:

• Financiering van eerste werkzaamheden: Curatoren moeten gefinancierd worden voor de initiële fase van een faillissement, cruciaal voor het beoordelen van de situatie en bepalen van de beschikbare middelen.
• Gegarandeerde financiering voor aanpak van onregelmatigheden: Er moet gewaarborgde financiering zijn voor curatoren om fraude en onregelmatigheden aan te pakken, essentieel voor het vertrouwen in het faillissementsproces en de rechtsstaat.

Obstakels en toekomstperspectief

Ondanks deze aanbevelingen heeft de staatssecretaris Struycken, volgens een artikel in het Advocatenblad2 , al aangegeven dat er vanuit de overheid geen geld beschikbaar is voor de financiering van curatoren bij de aanpak van onregelmatigheden. Dit roept vragen op over de prioriteiten van de overheid in de strijd tegen faillissementsfraude.

Veel curatoren ervaren dat hun ontdekkingen van mogelijke fraude vaak eindigen bij een melding aan de overheid, zonder verdere opvolging. Dit onderstreept de noodzaak van een meer proactieve aanpak en betere samenwerking tussen curatoren en overheidsinstanties.

Conclusie en vervolg

Twintig jaar na de spraakmakende Zembla-uitzending lijkt er weinig veranderd in de aanpak van faillissementsfraude. Het is tijd voor concrete stappen in het belang van Nederland:

• De overheid moet prioriteit geven aan het beschikbaar stellen van middelen voor fraudeonderzoek in faillissementen;
• Er moet een betere samenwerking komen tussen curatoren en overheidsinstanties als de fiod;
• Alertheid blijft nodig rondom turboliquidaties om misbruik te voorkomen.

Wellicht is het moment aangebroken voor Jako van Hees om opnieuw in Zembla te verschijnen, ditmaal niet met tips voor fraudeurs, maar met concrete suggesties gericht aan de partijen die een oplossing voor deze hardnekkige problemen in handen hebben. Alleen door gezamenlijke inspanning van overheid, curatoren en wetgever lijkt dat mogelijk. Jako?