Spark en Electrabel / netbeheerders van Essent en Nuon
mr. V.-P. Aarts
Spark en Electrabel zijn leveranciers in de zin van artikel 1
lid 1 sub f van de Elektriciteitswet 1998 (verder: E-wet
1998). Sinds de inwerkingtreding van de E-wet 1998 kunnen
afnemers van elektriciteit ‘switchen’ van leverancier.
Spark en Electrabel hebben vanaf 1 januari 2002 nieuwe
klanten geworven in de regio’s waar de gedaagden (vier
netbeheerders van Essent en drie netbeheerders van
Nuon) als netbeheerder actief zijn. Deze nieuwe klanten
hebben Spark en Electrabel gemandateerd de zogenaamde
Artikel kopen € 79,00 excl. BTW
In plaats van abonneren kunt u dit artikel ook afzonderlijk kopen.
switchprocedure voor hen af te werken. Deze
procedure, neergelegd in de Netcode kan als volgt worden
samengevat. De gemandateerde leverancier heeft toegang
tot de gegevens van de desbetreffende aangeslotene in
het aansluitingenregister van de netbeheerder. De leverancier
stuurt een switchmelding naar de netbeheerder, welke
door de netbeheerder wordt gecontroleerd. Indien de
switch akkoord wordt bevonden, bevestigt de netbeheerder
dit en muteert hij het aansluitingenregister. Een
switchmelding moet ten minste vijf dagen voor de beoogde
switchdatum aan de netbeheerder worden doorgegeven.
De netbeheerder dient de eerstvolgende werkdag
na ontvangst de switch uit te voeren.
Voorts verplicht de Meetcode van de nieuwe wet de
netbeheerder om de uitgewisselde energie per meetperiode
aan de beheerder van het landelijk hoogspanningsnet
en aan de programmaverantwoordelijken te verstekken.
Doordat het aantal switches op de midzakelijke markt veel
hoger bleek dan verwacht (50% meer) en doordat sommige
systemen nog niet op elkaar aansloten, taken en
verantwoordelijkheden van verschillende partijen nog niet
tot op details waren beschreven en er misverstanden
bestonden door interpretatie van de wetgeving, ontstonden
er na de liberalisering grote vertragingen in het
aanleveren van meet- en verbruiksgegevens en de facturering.
Deze vertragingen zorgden er bij Spark en Electrabel
voor dat zij veel extra kosten moesten maken.
Spark en Electrabel stellen dat de netbeheerders onrechtmatig
gehandeld hebben jegens hen door de verplichtingen
voortvloeiende uit de E-wet 1998 niet na te komen en
te handelen in strijd met hetgeen in het maatschappelijk
verkeer, in het bijzonder de elektriciteitsmarkt betaamt.
Voorts menen zij dat de netbeheerders misbruik van hun
economische machtspositie maken door de toetreding van
Spark en Electrabel tot de elektriciteitsmarkt te bemoeilijken
en hen van de markt te weren (art. 24 Mededingingswet,
art. 82 EG en art. 18 E-wet 1998). Op basis hiervan
vorderen Spark en Electrabel schadevergoeding van de
netbeheerders.
Om proceseconomische redenen concentreren Spark en
Electrabel zich in deze procedure tot het bespreken van de
categorieën van fouten gemaakt door alle netbeheerders
en de vraag of de netbeheerders aansprakelijk zijn voor
deze fouten. Zij stellen in het vooruitzicht in een mogelijke
schadestaatprocedure dieper op het vele bewijs en de
vaststelling van het aantal fouten in te gaan.
Ter toelichting op hun stelling dat de netbeheerders misbruik
van hun economische machtspositie maken, stellen
Spark en Electrabel dat de netbeheerders hen niet op
dezelfde wijze toegang verleenden tot hun faciliteiten als
zij zichzelf of hun groepsmaatschappij toegang gaven. Ook
werd het ‘forecasten’ (het opstellen van verwachtingen
met betrekking tot de afname van elektriciteit) ernstig
bemoeilijkt, aangezien de belangrijkste informatiebronnen
(de berichten omtrent switches, gegevens uit het aansluitingenregister
en meetgegevens) onjuist of niet tijdig
werden doorgegeven. Onbalans was hiervan het gevolg.
In de switchprocedures werden switchmeldingen van
Spark en Electrabel herhaaldelijk niet, dan wel niet tijdig in
het aansluitingenregister verwerkt. Ook het uitvoeren van
de switches werd in vele gevallen niet of niet tijdig
uitgevoerd. Voor de oorzaak van deze vertraging, de
afwezigheid of het niet op elkaar aansluiten van bepaalde
systemen, zijn de netbeheerders volgens Spark en Electrabel
aansprakelijk.
Ook zijn de netbeheerders tekortgeschoten in het verstrekken
van meetgegevens, waardoor Spark en Electrabel hun
klanten geen eindnota’s konden sturen.
Ten slotte menen Spark en Electrabel dat de netbeheerders
fouten gemaakt hebben bij het verleggen van transportnota’s.
Als de afnemer van elektriciteit dat wenst,
moet de netbeheerder de factuur voor zijn transportkosten
zenden aan de leverancier, zodat deze een geïntegreerde
factuur kan opmaken. Verzoeken hiertoe werden vaak niet,
niet tijdig of onjuist verwerkt, waardoor het opmaken van
een geïntegreerde factuur niet meer mogelijk was. Verder
werd door de Essent-netbeheerders de verlegging van
transportnota’s van diverse klanten van Spark ongedaan
gemaakt. Deze fouten beletten Spark haar toezeggingen
jegens klanten na te komen. De netbeheerders eisten
voorts een bankgarantie van de leverancier, teneinde het
debiteurenrisico uit te sluiten, waardoor Spark feitelijk
werd gedwongen het aanbieden van notaverlegging te
staken. Klanten van de leveringsbedrijven van Essent en
Nuon ontvingen wel een geïntegreerde factuur; de bankgarantieverplichting
werd voor deze bedrijven niet gesteld.
Spark en Electrabel menen dat de gemaakte fouten niet te
wijten zijn aan de onvermijdelijke overgangsperikelen,
maar aan een slechte voorbereiding aan de kant van de
netbeheerders op de komst van de geliberaliseerde energiemarkt.
Doel en strekking van de E-wet 1998 brengen
volgens Spark en Electrabel mee dat overgangsperikelen
aan de netbeheerders moeten worden toegerekend. De
liberalisering was erop gericht de elektriciteitsmarkt te
openen en toegankelijk te maken voor nieuwe toetreders.
Daarmee is onverenigbaar dat de schadelijke gevolgen
van de fouten van de netbeheerders voor rekening van
nieuwe toetreders komen.
De netbeheerders menen ten eerste dat op Spark en
Electrabel een stelplicht rust, welke met zich meebrengt
dat zij alle feiten en omstandigheden moeten stellen
waaruit de overtredingen blijken. Voorts menen zij niet
onrechtmatig gehandeld hebben aangezien de op grond
van de E-wet 1998 vastgestelde Technische Voorwaarden
niet de strekking zouden hebben om leveranciers of programmaverantwoordelijken
te beschermen tegen schade.
De netbeheerders betwisten niet dat het switchen niet
altijd goed verliep. Zij stellen echter dat de oorzaak hiervan
niet altijd aan hun zijde lag, omdat Spark en Electrabel zich
niet hielden aan de voorgeschreven wijze van verzending
van de switchmelding en op een onoverzichtelijke wijze
aanvragen indienden in vele verschillende formaten.
Wat betreft de verstrekking van meetgegevens stellen de
netbeheerders dat de aangeslotene de verantwoordelijkheid
draagt voor het aanleveren van de meetgegevens aan
de netbeheerder. De Meetcode verplicht de netbeheerders
slechts de meetgegevens door te geven aan TenneT en de
programmaverantwoordelijke, niet aan de leverancier.
Verder stellen de netbeheerders dat zij voor het verstrekken
van meetgegevens afhankelijk zijn van de registratie
en doorgifte van de meetgegevens door de door de
leveranciers ingeschakelde meetbedrijven. Voor juiste toepassing
van de regelgeving geschikte meters werden in de
praktijk door de afnemers niet geplaatst en bestaande
meters werden niet aangepast. Volgens de netbeheerders
kunnen zij plaatsing ook niet afdwingen.
De verantwoordelijkheid voor de controle op de juistheid
van de meetgegevens ligt volgens netbeheerders bij de
programmaverantwoordelijken. Indien een netbeheerder
geen, of geen bruikbare gegevens van de afnemer krijgt,
dan heeft hij geen andere keuze dan het verbruik van de
desbetreffende afnemers vast te stellen op basis van
standaardverbruiksprofielen. Nu blijkt dat het niet verstrekken
van juiste meetgegevens een veelheid van oorzaken
kan hebben, kan volgens de netbeheerders niet iedere
onjuiste verstrekking als onrechtmatig aangemerkt worden.
Daarbij zijn zij van mening dat het rommelige verloop
van de eerste fase van de liberalisering niet aan de
netbeheerders kan worden toegerekend.
Gelet op de complexiteit en omvang van de door te voeren
aanpassingen en de tijdsdruk waaronder dit diende te
gebeuren, is het liberaliseringsproces volgens hen in overwegende
mate succesvol verlopen. Als er al sprake is van
onvolkomenheden die aan de netbeheerders kunnen worden
toegerekend dan gaat het om een relatief beperkt
aantal gevallen die met name toegeschreven kunnen worden
aan onvermijdelijke overgangsperikelen.
Wat betreft de transportnotaverlegging menen de netbeheerders
dat zij geen rechtens afdwingbare plicht hadden
hieraan mee te werken.
De rechtbank meent dat de grondslag voor de vordering,
onrechtmatige daad, in tegenstelling tot wat de netbeheerders
stellen wel zijn basis kan vinden in de Technische
Voorwaarden. Deze bevatten volgens de rechtbank niet
alleen regels voor de wijze waarop leveranciers zich dienen
te gedragen, maar ook regels waaraan de netbeheerders
en programmaverantwoordelijken zich dienen te houden.
Tevens strekken de verplichtingen voortvloeiend uit
de Technische Voorwaarden zich uit tot bescherming van
de belangen van de leveranciers.
Dat zich onvolkomenheden hebben voorgedaan is volgens
de rechtbank buiten kijf. Dat Spark en Electrabel (bewust)
niet uitputtend hebben aangegeven in welke concrete
gevallen onrechtmatig door de netbeheerders is gehandeld,
vat de rechtbank aldus op dat – ongeacht de oorzaak
– door Spark en Electrabel uitgegaan wordt van een
risicoaansprakelijkheid voor de netbeheerders. De aansprakelijkheid
voor de onvolkomenheden in de switch- en
meetprocedures kan volgens de rechtbank echter niet los
gezien worden van de oorzaak ervan. Zowel wat betreft het
switchen als wat betreft het verstrekken van meetgegevens
gaat het in technische en administratieve zin, om een
zeer complex proces, dat over meerdere schijven verloopt
en waarbij diverse partijen betrokken zijn, zoals daar onder
meer zijn de afnemer, de leverancier, meetbedrijven, programmaverantwoordelijken
en netbeheerders, welke partijen
zullen moeten samenwerken teneinde tot een effectieve
geliberaliseerde energiemarkt te geraken. Gelet
hierop en gelet op de achtergrond waartegen het liberaliseringsproces
van de elektriciteitsmarkt heeft plaatsgevonden,
te weten de omvang van het proces en de
tijdsdruk waaronder de vrijgave van het vrije marktsegment
tot stand moest komen, de inspanningen die de
netbeheerders zich hebben getroost om de operatie tot
een goed einde te brengen en het feit dat het aantal
switches uiteindelijk veel hoger bleek te liggen dan verwacht,
kunnen daarbij gemaakte fouten niet zonder meer
aan de netbeheerders toegerekend worden. De rechtbank
vindt dat onvoldoende is bewezen dat de netbeheerders
zich ontoereikend hadden voorbereid op de vrijgave van
de energiemarkt.
Ten aanzien van de plaatsing van adequate meters oordeelt
dat de netbeheerders afnemers niet kunnen dwingen
deze te plaatsen.
Met betrekking tot de verplichting van de netbeheerders
mee te werken aan verzoeken om transportnotaverlegging
oordeelt de rechtbank dat deze verplichting noch uit de
wet, noch uit enige overeenkomst voortvloeit. Het staat de
netbeheerders derhalve vrij aan die medewerking voorwaarden
te verbinden, zoals de eis dat een bankgarantie
wordt gesteld door de leverancier.
Ook het verwijt dat artikel 24 van de Mededingingswet,
artikel 82 EG en artikel 18 van de E-wet 1998 door de
netbeheerders zijn overtreden en dat er sprake is van
bevoordeling van een van de groepsmaatschappijen
slaagt niet. De rechtbank is van mening dat Spark en
Electrabel niet inzichtelijk hebben gemaakt dat de door
hen gestelde fouten in het switchproces, het versturen van
meetgegevens en transportnotaverlegging in veel mindere
mate of niet zijn gemaakt ten aanzien van de leveranciers
die deel uitmaken van de groep waartoe de netbeheerders
zelf behoren.
Spark en Electrabel krijgen geen gelegenheid tot nadere
onderbouwing van hun stellingen. De rechtbank wijst de
vorderingen af.
U heeft op dit moment geen toegang tot de volledige inhoud van dit product. U kunt alleen de inleiding en hoofdstukindeling lezen.
Wanneer u volledige toegang wenst tot alle informatie kunt u zich abonneren of inloggen als abonnee.
