Voorwoord

Geachte lezer,

In deze zomereditie van het Tijdschrift voor Staatssteun treft u drie bijdragen die stilstaan bij recente uitspraken van het Europese Hof van Justitie. Zij bestrijken diverse aspecten van het staatssteunrecht: procedurele eisen, beleidsmatige overwegingen en inhoudelijke voorwaarden komen aan bod. Meer specifiek gaat het daarbij om, respectievelijk, de motiveringsplicht van de Commissie in inleidingsbesluiten, de toepassing van het staatssteunrecht om belastingontwijking te voorkomen, en het begrip 'stimulerend effect'.

De bijdrage van Bas van Os bespreekt het arrest EDP (C-693/21 P en C-698/21 P), over motivering en selectiviteit. De auteur begint zijn bijdrage met een nuttig overzicht van de laatste stand van zaken rondom de motiveringsplicht van de Commissie en het selectiviteitsbegrip. Vervolgens analyseert hij het arrest. Hij concludeert dat de Commissie haar besluiten, ook als het om inleidende besluiten gaat, beter moet motiveren. Hoewel een inleidingsbesluit een specifieke functie en inhoud heeft, moet dit besluit een duidelijke uitleg bevatten van de redenen om aan te nemen dat een maatregel steun inhoudt. Wat het selectiviteitsvereiste betreft, houdt dit in dat de Commissie moet toelichten waarom de situatie van begunstigden al dan niet vergelijkbaar is met die van andere ondernemingen. Dit arrest leidt volgens de auteur tot een versteviging van de rechten van verdediging in het kader van het staatssteunrecht – de Commissie wordt immers verplicht om een meer volledige motivering bij het inleidingsbesluit te geven.

Beleidsmatige aspecten van het staatssteunrecht komen aan de orde in de bijdrage van Jasmijn de Haas. Zij bespreekt in haar artikel het arrest in de zaak Engie (C-451/21 P en C-454/21 P). Dit arrest plaatst zij in de context van het belastingrechtelijke anti-misbruikbeginsel en weet daarmee het veelbesproken onderwerp fiscale steun vanuit een nieuw oogpunt te belichten. De recente rechtspraak van het Hof op het gebied van fiscale steunmaatregelen, waaronder Engie,  laat zien dat de Commissie er vooralsnog niet in slaagt belastingontwijking via de weg van het staatssteunrecht te bestrijden. De auteur betoogt dat dit anders zou kunnen zijn wanneer het gaat om tax rulings die dateren van na inwerkingtreding van de Anti-Tax Avoidance Directive van 12 juli 2016. In dat geval zou de Commissie het Europese anti-misbruikbeginsel kunnen toepassen, en niet hoeven terugvallen op de nationale administratieve rechtspraktijk. Het zal interessant zijn om te zien of de opvolger van  Vestager gebruik zal maken van een soortgelijke redenering om de door haar ingezette lijn op het gebied van fiscale steun, voor te zetten.

Tot slot bevat deze editie een bijdrage van Theunis Dankert over het arrest Veejam en Espo (C-470/20). Dat arrest ziet, onder meer, op het vereiste van een 'stimulerend effect' bij hernieuwbare energie-projecten. Volgens het Hof kan staatssteun voor dergelijke projecten onder omstandigheden een 'stimulerend effect' hebben, ook al zijn de werkzaamheden al gestart op het moment dat de steunaanvraag wordt ingediend. Een zeer relevant arrest voor de praktijk dus, aangezien het vereiste van 'stimulerend effect' nogal eens leidt tot afwijzing van subsidieaanvragen. De auteur licht daarbij toe dat de ruime uitleg die het Hof aan dit begrip geeft, in de praktijk niet noodzakelijkerwijs tot veel verruiming zal leiden. Deze uitleg ziet namelijk alleen op de goedkeuring van steun onder de richtsnoeren voor klimaat-, milieu- en energiesteun, en niet op steun die wordt toegekend met een beroep op de AGVV.

Een aantal prikkelende en informatieve artikelen dus, om u in de komende vakantieperiode te inspireren en informeren over de laatste ontwikkelingen op het gebied van staatssteunrecht. Namens de redactie wens ik u veel leesplezier en een fijne zomer toe!

Emma Besselink