De landbouwvrijstelling: stand van zaken
mr. A. Verduijn FB*
In deze bijdrage wordt aan de hand van recente jurisprudentie ingegaan op de verschillende elementen binnen de landbouwvrijstelling in de inkomstenbelasting. Als gevolg van speculaties over eventuele afschaffing van de vrijstelling zoekt de praktijk naar mogelijkheden tot vervroegde toepassing van de vrijstelling door het naar voren halen van de realisatie van vrijgestelde waardeveranderingen van landbouwgrond. De belangrijke elementen van de landbouwvrijstelling komen daarbij weer voluit aan het licht.
1. Inleiding
Plaats in de wet
In art.
Artikel kopen € 79,00 excl. BTW
In plaats van abonneren kunt u dit artikel ook afzonderlijk kopen.
3.8 van de Wet inkomstenbelasting 2001 (hierna: Wet IB) is de definitie van het begrip winst voor de inkomstenbelasting opgenomen: ‘Winst uit een onderneming (winst) is het bedrag van de gezamenlijke voordelen die, onder welke naam en in welke vorm ook, worden verkregen uit een onderneming.’. Dit betreft de totaalwinst, die volgens art. 3.25 van de wet wordt opgedeeld in jaarwinsten volgens de regels van goed koopmansgebruik en met inachtneming van een bestendige gedragslijn. De landbouwvrijstelling is een objectieve winstvrijstelling van (totaal)winst in de inkomstenbelasting en, via art. 8 van de Wet op de vennootschapsbelasting (hierna: Wet Vpb), ook in de vennootschapsbelasting.
Art. 3.12, eerste lid bepaalt:
‘Tot de winst behoren niet voordelen uit landbouwbedrijf ter zake van waardeveranderingen van gronden - daaronder begrepen de ondergrond van gebouwen - voorzover de waardeverandering van de grond is toe te rekenen aan de ontwikkeling van de waarde in het economische verkeer bij voortzetting van de aanwending van de grond in het kader van een landbouwbedrijf, en niet is ontstaan in de uitoefening van het bedrijf.’
Verdedigd wordt wel dat de vrijstelling op basis van de rangorderegeling in de wet ook doorwerkt naar de volgende ‘bronnen van inkomen’ in de wet, in het bijzonder naar de bron ‘Resultaat uit overige werkzaamheden’ (art. 3.90 Wet IB).1
Historie, evaluatie en politieke ontwikkelingen
De landbouwvrijstelling bestaat feitelijk al zolang in Nederland belasting wordt geheven volgens het reële stelsel, sinds het einde van de 19e eeuw.2 De meest oorspronkelijke argumentatie voor de vrijstelling is gelegen in een gelijke behandeling van verpachters enerzijds en agrarisch ondernemers die ‘toevallig’ ook eigenaar zijn van hun landbouwgrond, anderzijds. Later is de vrijstelling ook wel gemotiveerd met het voorkomen van belastingheffing over inflatiewinsten.3
In 2008 heeft het Landbouw Economisch Instituut een aantal bijzondere fiscale regelingen voor de agrarische sector geëvalueerd, waaronder de landbouwvrijstelling.4 De conclusie in het evaluatierapport is dat de oorspronkelijke argumenten voor de landbouwvrijstelling sterk aan kracht hebben ingeboet en dat de vrijstelling op gespannen voet staat met het gelijkheidsbeginsel. Vanwege de belangrijke rol van de vrijstelling bij bedrijfsopvolging en bedrijfsverplaatsingen wordt echter nog niet zonder meer tot afschaffing geconcludeerd.5 Dat heeft het kabinet van destijds de ruimte gegeven om kort na het verschijnen van het rapport aan te geven dat men niet voornemens is de landbouwvrijstelling af te schaffen.6
Aan de kant van het landbouwbedrijfsleven is men er echter niet gerust op. De onrust is verder gevoed door het rapport van de commissie-Gerritse (2009, p. 12) waarin afschaffing van de landbouwvrijstelling als een bezuinigingsoptie wordt genoemd, en door het rapport van de Studiecommissie Belastingstelsel van april 2010 (p. 223), waarin ook gerept wordt over afschaffing.7 De opbrengst van afschaffing wordt in dit laatste rapport geschat op 285 miljoen euro, al wordt ook wel opgemerkt dat het inschatten van de budgettaire gevolgen van afschaffing lastig is.
Van plannen tot daadwerkelijke afschaffing is tot op heden nog niets gebleken.
Hierna zal aan de hand van de rechtspraak op de belangrijkste elementen binnen de landbouwvrijstelling worden ingegaan.
U heeft op dit moment geen toegang tot de volledige inhoud van dit product. U kunt alleen de inleiding en hoofdstukindeling lezen.
Wanneer u volledige toegang wenst tot alle informatie kunt u zich abonneren of inloggen als abonnee.
