Een nieuw kabinet, nieuwe kansen voor de pacht?

Op 10 januari 2022 is het kabinet-Rutte IV beëdigd met een nieuwe minister van LNV, de heer H. Staghouwer.  Bij het aantreden van een minister maakt het ministerie een introductiedossier. Dit dossier voor de nieuwe minister is onlangs gepubliceerd,1 een kloek document dat uit twee delen bestaat.

Deel I is bedoeld om de minister een overzicht te geven van het ministerie van LNV, de organisatie van de dienstonderdelen van het kerndepartement, van de NVWA en het geeft een overzicht van de zelfstandige bestuursorganen verbonden aan LNV en dat allemaal in 45 pagina's (inclusief foto's). Ook zeer lezenswaardig voor personen die niet benoemd zijn tot minister, maar wel met enige regelmaat met het ministerie te maken hebben.

Deel II is een kennismaking met beleidsdossiers van het ministerie van LNV. Er worden 56 verschillende onderwerpen besproken, waarbij de kernpunten en de risico's/politieke gevoeligheden worden opgesomd met op onderdelen een nadere definiëring, het instrumentarium en het krachtenveld/effecten. Daarvoor zijn 215 pagina's nodig. Van die verschillende thema's is er één pagina aan de pacht besteed. Dat is in meerdere opzichten goed nieuws: het ministerie is de pacht niet vergeten en het is niet zó ingewikkeld dat er veel tekst voor nodig is.

Wat zijn de kernpunten die aan de nieuwe minister voorgehouden worden over de pacht?

• Ongeveer 1/3 van de grond in Nederland wordt via pacht aan boeren ter beschikking gesteld. Voor boeren zonder spaargeld is het vaak de enige manier om aan grond te komen en het is de meest flexibele wijze van grond in gebruik nemen.
• Ongeveer 90% van de nieuwe pachtcontracten is kortlopend (met de achtergrond daarvan).
• Er is gewerkt aan een voorstel om langlopende contracten aantrekkelijker te maken:
  • De huidige prijsinperking van langlopende pacht wordt ingevoerd voor kortlopende pacht.
  • De langlopende pacht wordt in prijs vrijgelaten.
  • Duurzaamheidseisen worden makkelijker toegestaan.

Een brief over de uitwerking van dit voorstel is door de val van het kabinet niet naar de Tweede Kamer gezonden, maar wel besproken met het veld, zo lezen wij als slotpunt bij de kernpunten.

In het hoofdstuk "Gevoeligheden, risico's en politiek-maatschappelijke dimensies"  is te lezen dat pacht een gevoelig onderwerp is, omdat veel agrarische bedrijven er in meerdere of mindere mate van afhankelijk zijn. Pachters zullen meer bescherming en lagere prijzen willen maar dat kan betekenen dat het voor grondeigenaren te onaantrekkelijk wordt om grond te verpachten. Verpachters willen uiteraard flexibiliteit en hogere prijzen, aldus dit document. Verder wordt de nieuwe minister medegedeeld dat pachters en verpachtersorganisaties elk hun eigen bezwaren hebben tegen dit voorstel en dat de discussie (en onenigheid) in het veld over het pachtbeleid een rijke geschiedenis kent. Er is een patstelling ontstaan, maar dat laat onverlet dat een herziening noodzakelijk is, aldus het ministerie. Daarbij wordt vooral gewezen op het feit dat de huidige wetgeving onvoldoende rekening houdt met duurzaamheidseisen en dat de kortlopende pacht een slechte basis is voor een gezonde bedrijfsvoering. Verder wordt de minister gewezen op afbreukrisico's van een herziening van de pachtwetgeving gelet op het verdeelde maatschappelijke speelveld.

Het is te hopen dat, 3 jaar na de Kamerbrief van Schouten van 22 maart 2019 over de herziening van het pachtbeleid waarin een conceptvoorstel voor dat jaar werd beloofd, er nu echt stappen worden gezet. Uit het introductiedossier blijkt dat er een brief gereed ligt met een uitwerking, die destijds door de val van het kabinet niet verder in procedure is gebracht. Nu er op dit ministerie een aparte minister voor Natuur en Stikstof is benoemd, moet het toch mogelijk zijn om het pachtdossier weer ter hand te nemen.