Wederkerigheid in Europese en Russische energie-investeringen: Een juridische analyse van de ‘Gazprom-clausule’
mr. A.J.R.T. Boute
In samenhang met de nieuwe ontvlechtingdisciplines introduceren
de voorstellen van de Europese Commissie tot
wijziging van de interne gas-1 en elektriciteitsmarktrichtlijnen2
strenge voorwaarden voor wat betreft niet-Europese
investeringen in Europese transmissienetwerken. Met de
zogenoemde ‘Gazprom-’ of ‘wederkerigheidclausule’ streeft
de Europese Commissie ernaar om gemeenschappelijke
voorwaarden te creëren voor Europese zowel als niet-Europese
investeerders in de gas- en elektriciteitsmarkten. Hiermee
verzoekt ze een eenvormige toepassing van de interneenergiemarktregels
op alle marktdeelnemers binnen de
Europese Unie te
Artikel kopen € 79,00 excl. BTW
In plaats van abonneren kunt u dit artikel ook afzonderlijk kopen.
verzekeren. Daarenboven blijkt ze, volgens
sommige commentatoren, eveneens een wederkerige toegang
tot buitenlandse energiemarkten te verdedigen.
Wederkerigheid in investeringen in de energiesector speelt
voortaan een centrale rol in het ‘gemeenschappelijk’ extern
energiebeleid ten opzichte van Rusland.3 Het is in de plaats
gekomen van een meer unilaterale benadering die ernaar
streefde Europese investeringen ‘stroomopwaarts’ (upstream)
in de Russische energiesector te bevorderen.4 Wederkerigheid
kan dus oorspronkelijk als een opening tot
Russische investeringen worden beschouwd. Deze opening
beantwoordt in zekere mate aan het verlangen van Russische
energieondernemingen, in het bijzonder Gazprom, om een
zekere controle te verzekeren op de langtermijnaanvraag van
primaire energie en zo kapitaalintensieve productie-investeringen
zeker te stellen.
In de context van het derde energiepakket lijkt het wederkerigheidbegrip
door de Europese Commissie evenwel aangewend
te worden om de Europese energiemarkt van niet-
Europese investeringen, in het bijzonder Russische investeringen,
te beschermen. Door het opleggen van strenge
voorwaarden beperkt het de toegang van niet-Europese
investeerders tot de Europese markt. Er wordt verwacht dat
Gazprom door de voorstellen van de Europese Commissie
in zijn expansie in de Europese markt belemmeringen zal
ondervinden. Dergelijke belemmeringen zouden op hun
beurt de belangen van Europese, waaronder Nederlandse,
energiebedrijven kunnen aantasten.
Er kan inderdaad worden beschouwd dat de toetrede van
Gazprom tot de Europese energiemarkt vaak in bilaterale
samenwerking met Europese energiebedrijven plaatsvindt.5
De overeenkomst tot wederzijds deelname in de Nord
Stream-6 en Balgzand Bacton7-pijpleidingen, die onlangs
tussen het Nederlandse gastransportbedrijf Gasunie en Gazprom
gesloten werd, illustreert deze strategie. Krachtens deze
overeenkomst krijgt Gasunie een aandeel van 9 percent in
het kapitaal van Nord Stream AG.8 Anderzijds heeft Gazprom
het recht op aankoop van een aandeel van 9 percent in
BBL Company9 en gaan de partijen samenwerken voor wat
betreft het gebruik van transportcapaciteit in het gastransportsysteem
van Gasunie.10 De vraag stelt zich in welke mate
de voorstellen van de Europese Commissie een dreiging
kunnen vormen voor deze contractuele verbintenissen.
Deze bijdrage beoogt een juridische analyse van de ‘Gazprom-
clausule’ in het licht van het wederkerigheidbegrip. In
dit opzicht wordt eerst bestudeerd in welke mate internationale
verdragen de toegang van buitenlandse investeerders tot
de Europese energiemarkten liberaliseren. Daarna wordt
geanalyseerd of de bestaande Europese regelgeving reeds
beperkingen heeft ingevoerd voor wat betreft investeerders
afkomstig uit derdelanden die niet geopend zijn tot Europese
investeringen. Vervolgens wordt het wederkerigheidbegrip
in het kader van het ‘gemeenschappelijk’ extern
energiebeleid benaderd, vooraleer de ‘Gazprom-clausule’ op
zich wordt besproken. Hoewel deze clausule op algemene
wijze tot ‘derdelanden’ gericht is, legt deze bijdrage in het
bijzonder de nadruk op de verhouding tussen de Europese
Unie en Rusland.
U heeft op dit moment geen toegang tot de volledige inhoud van dit product. U kunt alleen de inleiding en hoofdstukindeling lezen.
Wanneer u volledige toegang wenst tot alle informatie kunt u zich abonneren of inloggen als abonnee.
