Wraking, wanneer is de rechter partijdig?
J.I.M.G. Jahae*
Het instrument van de wraking staat de laatste jaren enorm
in de belangstelling. Een paar geruchtmakende zaken lijkt
daar debet aan te zijn. Ook de onder de naam ‘Klimop’ bekend
geworden vastgoedfraude is er niet aan ontkomen.
Wraking is echter bepaald geen nieuw instrument, al sinds
de Romeinse tijd kunnen rechters gewraakt worden. In Nederland
is de mogelijkheid om bij twijfel aan diens bekwaamheid
de rechter te wraken al in 1838 opgenomen in
ons Wetboek
Artikel kopen € 79,00 excl. BTW
In plaats van abonneren kunt u dit artikel ook afzonderlijk kopen.
van Strafvordering. De wraking is overigens
geen typisch Nederlands instrument. Ieder beschaafd rechtssysteem
is gebaseerd op de gedachte dat de rechter eerlijk
en onpartijdig is. Om die reden bevat een rechtssysteem ook
een procedure waarbij verdachten die aan berechting onderworpen
zijn zich kunnen beklagen indien zij menen dat
de behandelend rechter partijdig is. Het Europees Verdrag
tot bescherming van de rechten van de mens en de fundamentele
vrijheden kent een ieder het recht toe op een eerlijk
proces. Volgens vaste en bestendige rechtspraak van het
Europees Hof voor de Rechten van de Mens is een van de
vereisten van een eerlijk proces dat de berechting plaatsvindt
door een onpartijdige rechtbank. Als het Hof vaststelt
dat er subjectieve of objectieve redenen zijn op basis waarvan
de rechter in kwestie partijdig kan worden bevonden,
dan wordt een schending van art. 6 vastgesteld.1 Niet alleen
kennen alle ons omringende Europese landen de mogelijkheid
om te klagen over een rechter ten aanzien waarvan de
vrees bestaat dat hij partijdig is, ook landen als de Verenigde
Staten, en Canada hebben het instrument van de wraking.
Daarenboven kennen ook alle tribunalen een dergelijke regeling.
Recent nog heeft Mladic de wraking verzocht van de
voorzitter van de kamer van het Joegoslavië tribunaal, die
zijn zaak behandelt, de Nederlandse rechter Alphons Orie.2
Wraking staat open voor alle procespartijen, zowel de verdachte
als het Openbaar Ministerie kunnen een rechter wraken.
Kortom, wraking is van alle tijden en van alle streken.
Toch lijkt de wraking met name in Nederland de laatste jaren
een enorme toevlucht genomen te hebben.3 De Raad
voor de Rechtspraak heeft enige tijd terug cijfers bekend gemaakt
waaruit blijkt dat in ieder geval sedert 2007 een toename
van het aantal wrakingsverzoeken plaatsvindt. Zo zijn
in 2007 in totaal 248 wrakingsverzoeken ingediend, 358
in 2008, 368 in 2009, 495 in 2010 en 557 in 2011. Daarbij
moet worden aangetekend dat niet duidelijk is hoe die
toename zich precies verhoudt tot de toename van het totaal
aantal rechtszaken, maar zelfs als er sprake zou zijn van
een relatieve toename, geldt dat wraking nog steeds slechts
plaatsvindt in een heel gering aantal van alle afgehandelde
rechtszaken. Wraking is daarbij uiteraard niet beperkt tot
strafzaken, ook rechters die civiele en bestuursrechtelijke
procedures behandelen kunnen gewraakt worden.
U heeft op dit moment geen toegang tot de volledige inhoud van dit product. U kunt alleen de inleiding en hoofdstukindeling lezen.
Wanneer u volledige toegang wenst tot alle informatie kunt u zich abonneren of inloggen als abonnee.
