Vergoeding van schade of steunmaatregel? Het onteigenings- en nadeelcompensatierecht als grondslag voor de (minnelijke) vergoeding van schade en de beoordeling daarvan in het staatssteunrecht.
mr. D.W. Boot en mr. T.W. Franssen*
Zowel het onteigenings- als het nadeelcompensatierecht biedt een grondslag voor een vergoeding van schade die de overheid aan ondernemers heeft toegebracht. Niet zelden wordt – zeker in het kader van het onteigeningsrecht – de vergoeding betaald op grond van een op minnelijke wijze tot stand gekomen overeenkomst. In dit artikel onderzoeken wij de verhouding tussen deze vormen van vergoedingen van overheidswege enerzijds en het staatssteunrecht anderzijds. Meer in het bijzonder zullen wij bezien waarom dergelijke vergoedingen
Artikel kopen € 79,00 excl. BTW
In plaats van abonneren kunt u dit artikel ook afzonderlijk kopen.
geen steunmaatregelen in de zin van art. 107 VwEU zijn en waarom dit in beginsel niet anders is indien partijen de hoogte van een dergelijke vergoeding in overleg zijn overeengekomen. Tot slot zullen wij (een aantal van) de eisen schetsen waaraan een (minnelijk overeengekomen) vergoeding op grond van het onteigenings- of nadeelcompensatierecht moet voldoen, teneinde niet te kwalificeren als een steunmaatregel. 1. Inleiding De laatste jaren wordt er in de literatuur regelmatig aandacht besteed aan – kort gezegd – de verhouding tussen het staatssteunrecht en het onteigenings- en nadeelcompensatierecht. 1 Wanneer gekeken wordt naar de gepubliceerde jurisprudentie van het Hof van Justitie van de Europese Unie (hierna: HvJ EU) en de beschikkingen van de Europese Commissie (hierna: Commissie), lijkt echter nimmer een ‘daadwerkelijke’ onteigeningsschadeloosstelling of nadeelcompensatie tegen het licht te zijn gehouden.2 De gevallen waarover het HvJ EU en de Commissie zich hebben gebogen betreffen steeds situaties waarin een overheid als uitkomst van een onderhandelingsproces tot overeenstemming is gekomen met een ondernemer. Kenmerkend aan de daaruit ontstane wederkerige overeenkomst is in de kern genomen – er zijn uiteraard veel (complexe) varianten mogelijk – dat de overheid zich verplicht om een bepaald bedrag aan de ondernemer te betalen, terwijl de ondernemer zich op zijn beurt verplicht om bijvoorbeeld zijn bedrijf te verplaatsen en bepaalde gronden aan de overheid in eigendom over te dragen. Vanuit nationaalrechtelijk perspectief kan een dergelijke (wederkerige) overeenkomst bezwaarlijk worden geduid als een ‘(minnelijke) onteigening’ of een vorm van nadeelcompensatie. Veeleer is er in essentie sprake van een reguliere transactie, met dien verstande dat – wat wij hierna zullen aanduiden als – de reflexwerking van het onteigenings- en nadeelcompensatierecht ertoe leidt dat een overheid bereid is en zich in staat acht om méér te betalen dan waartoe een ‘marktpartij’ bereid zou zijn. Dit doet de vraag rijzen hoe dergelijke transacties staatssteunrechtelijk moeten worden beoordeeld. Is het naar Europees recht zonder meer toegestaan om onder de vlag van het onteigenings- of nadeelcompensatierecht een dergelijke overeenkomst te sluiten en – interessanter – aan welke grenzen is de overheid dan gebonden? In dit artikel zullen wij eerst ingaan op het verschil tussen een onteigeningsschadeloosstelling en nadeelcompensatie (par. 2). Opmerking verdient dat hoewel er wezenlijke verschillen tussen deze figuren bestaan, wij deze (teneinde onnodige herhaling te voorkomen) in het vervolg van dit artikel zo veel mogelijk gezamenlijk zullen bespreken. In par. 3 zullen wij uiteenzetten hoe in het staatssteunrecht wordt omgegaan met schadevergoedingen in het algemeen en met onteigeningsschadeloosstellingen en nadeelcompensatie in het bijzonder. Daarna, in par. 4, zullen wij bezien of, en zo ja in hoeverre, het verschil maakt indien de betreffende vergoeding op minnelijke wijze is overeengekomen. Tot slot zullen wij een aantal aandachtspunten noemen waarmee rekening moet worden gehouden bij de toekenning van een onteigeningsschadeloosstelling of nadeelcompensatie (par. 5 en 6).
U heeft op dit moment geen toegang tot de volledige inhoud van dit product. U kunt alleen de inleiding en hoofdstukindeling lezen.
Wanneer u volledige toegang wenst tot alle informatie kunt u zich abonneren of inloggen als abonnee.
