Deponering zonder accountantsverklaring

Januari is altijd een drukke maand. Naast de reguliere praktijk komen cliënten in die maand met vragen over de deponering van de jaarrekening. Dit jaar kwam een paar keer de vraag op of de onderneming er verstandig aan deed om de jaarrekening over 2014 vóór 1 februari te deponeren, terwijl het accountantsonderzoek nog niet was afgerond.

In een geval verlangde de accountant dat een bepaalde gebeurtenis na balansdatum werd gekwantificeerd. De onderneming kon deze kwantificering pas geven na de publicatie van een persbericht door haar beursgenoteerde moeder die een paar weken later stond gepland. De accountant raadde het bestuur aan om te wachten met publicatie tot na afgifte van de accountantsverklaring.

Dit laatste is niet het beste advies vanuit de bestuurders bezien, tenzij erop gegokt wordt dat de vennootschap de komende jaren niet in surseance van betaling geraakt of failliet wordt verklaard. De Hoge Raad heeft uitgemaakt ‘dat het enkele verzuim de accountantsverklaring (of een mededeling waarom deze ontbreekt) te publiceren onder omstandigheden als een onbelangrijk verzuim kan gelden’, mits de jaarrekening overigens voldoet aan de wettelijke voorschriften. Een overschrijding van de publicatietermijn met meer dan twee weken is daarentegen niet zonder meer een onbelangrijk verzuim, zo volgt uit een ander Hoge Raad arrest. De bestuurders zullen in dat geval moeten motiveren waarom de overschrijding niettemin als een onbelangrijk verzuim kan worden gezien, om hoofdelijke aansprakelijkheid te ontlopen. De uitkomst hiervan is onzeker. Van Hulten en Van Campen bespreken in dit nummer het Hoge Raad arrest König q.q./Bobo Holding c.s. Zoals daar te lezen valt, liep dit na jarenlang procederen uiteindelijk goed af voor de bestuurders. De Hoge Raad gaf in dit arrest aan dat omstandigheden die in de risicosfeer liggen van de bestuurders, ook als reden mogen worden meegewogen.

Indien de reden voor het niet tijdig deponeren van de jaarrekening buiten de risicosfeer van de bestuurders ligt (‘overmacht’), dan is er een tweede verweer mogelijk. De wet maakt het mogelijk een jaarrekening te publiceren zonder de vereiste accountantsverklaring, mits onder de overige gegevens (op de plaats waar anders de accountantsverklaring is opgenomen) wordt meegedeeld waarom deze ontbreekt (art. 2:392 lid 1 sub a BW). Hieruit zou kunnen worden afgeleid dat elke reden volstaat. De algemene opvatting is echter dat het moet gaan om een wettige reden. Daarbij wordt een beroep gedaan op art. 2:393 lid 7 BW, waarin is bepaald dat de jaarrekening niet kan worden vastgesteld indien de accountantsverklaring ontbreekt, tenzij onder de overige gegevens een wettige grond wordt vermeld waarom deze ontbreekt. Deze bepaling ziet niet op de gevallen waarin geen accountantsverklaring is voorgeschreven. Dit betekent dat overmacht in ieder geval als wettige grond in aanmerking komt. Wat in dit verband onder overmacht moet worden verstaan, is niet duidelijk. Het wettelijke begrip ‘overmacht’ staat in art. 6:75 BW onder de juridische benaming ‘niet toerekenbare tekortkoming’. Dit artikel is niet van toepassing op de schending van rechtsplichten. Jurisprudentie over de invulling van het begrip ‘wettige grond’ ontbreekt (althans is mij niet bekend).

Ik zou willen betogen dat het ontbreken van een accountantsverklaring bij een jaarrekening, omdat de controlewerkzaamheden nog niet zijn afgerond door omstandigheden die niet louter in de invloedssfeer van het bestuur liggen, als onbelangrijk verzuim moet worden aangemerkt. Onzekerheid ten aanzien van (de waarde van) bepaalde posten moet in dit geval in de toelichting tot uitdrukking komen. De vraag of sprake is van overmacht hoeft in dat geval niet te worden beantwoord, wat voor de betrokken bestuurders een hoop onzekerheid wegneemt.

Volgend jaar breekt de drukke periode voor publicatievraagstukken tussen Kerst en Oud en Nieuw aan. Gelukkig is er geen man over boord indien deze vragen na de kerstvakantie worden beantwoord, dankzij de respijtperiode van twee weken die de Hoge Raad aan bestuurders heeft gegund.