Een jubileum en een afscheid in de agrofiscaliteit

Ik heb de eer om het fiscaalrechtelijke domein binnen het agrarisch recht te vertegenwoordigen in de redactie van dit tijdschrift. In die hoedanigheid wil ik op deze plaats graag stilstaan bij twee belangrijke gebeurtenissen binnen dat domein in 2021: het 95-jarig jubileum van de VLB en het afscheid van Bert van den Kerkhof als voorzitter van de Vaksectie Recht binnen die VLB.

VLB

Op 24 april 1926 is opgericht de Vereniging van Landbouw Boekhoudbureaus, een samenwerkingsverband van de toen nog nauw aan de agrarische standsorganisaties verbonden boekhoudkantoren. In de loop der jaren zijn deze kantoren losgekomen van de standsorganisaties en inmiddels gaan zij door het leven als accountants- en advieskantoren. De samenwerking is echter gebleven. De leden van de vereniging zijn ABAB, Accon, Alfa, Countus en Flynth. Daarmee wordt ongeveer 80% van de land- en tuinbouwers vertegenwoordigd binnen en door de VLB.

Belangrijkste overlegplatforms binnen de VLB zijn de Vaksectie Recht en de Vaksectie Agro Bedrijfskunde, waarbinnen deskundigen van de vijf leden tweemaandelijks bijeenkomen om actuele vraagstukken te bespreken en waar vanuit ook sub-werkgroepen opereren. En dat niet alleen: beide vaksecties vertegenwoordigen ook de VLB in geïnstitutionaliseerde overleggen met de overheid, met name de ministeries van Financiën en Landbouw, de belastingdienst en de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO).

Vanuit het overleg met de belastingdienst worden al vanaf 1990 jaarlijks de Landelijke landbouwnormen vastgesteld en gepubliceerd. In dat kader leveren deskundigen vanuit de VLB en vanuit de belastingdienst in verschillende werkgroepen hun bijdrage. Deze normen betreffen bijvoorbeeld afschrijvingsnormen voor gebouwen, machines en productierechten, en balanswaarderingen. Zij maken het leven van de agro-boekhouder aanzienlijk gemakkelijker en betreffen feitelijk Horizontaal Toezicht avant la lettre. Hoewel de scope binnen de Vaksectie Recht vooral op de fiscaliteit ligt, vindt periodiek ook overleg plaats met de agrojuristen van de aangesloten kantoren.

De samenwerking tussen ‘concullega’s’ is uiteraard soms ook wat spannend, maar de VLB wordt door de aangesloten leden onverminderd gekoesterd en het belang van de samenwerking staat niet ter discussie. Ook de belastingdienst en de ministeries kunnen goede sier maken met de samenwerking met de VLB, die naadloos past binnen elke goede bestuurscultuur.

De VLB gaat haar 95-jarig bestaan vieren met een jubileumcongres dat, in verband met de nieuwe coronagolf, uitgesteld is tot in het voorjaar van 2022.

Afscheid Bert van den Kerkhof

Dat congres zal mede in het teken staan van het afscheid van Bert van den Kerkhof, Hoofd Vaktechniek Belastingadvies bij ABAB en al sinds 2001 voorzitter van de Vaksectie Recht. Op 17 november 2021 zat hij zijn laatste vergadering voor.

De naam van Bert is alom bekend in de agrojuristerij. Hij is, in de gezonde zin van het woord, een ‘vakidioot’ die gepassioneerd en met de vakinhoud als uitgangspunt, zich vele jaren sterk heeft gemaakt voor de fiscale positie van ondernemers in de land- en tuinbouw. Vaak was hij de eerste die de fiscale implicaties van nieuwe ontwikkelingen had doordacht en er direct een duidelijke mening over had. Het zal voor menig gesprekspartner bij belastingdienst en ministerie altijd een uitdaging zijn geweest om op het zelfde niveau van kennis van het recht en van de praktijk met hem van gedachten te wisselen. Het heeft echter geleid tot de totstandkoming van veel voor de praktijk welkome werkafspraken op allerlei gebied en tot solide landbouwnormen. Ook het feit dat Bert niet alleen fiscaal was opgeleid, maar na zijn opleiding aan de landbouwhogeschool ook als ingenieur door het leven ging, droeg daar sterk aan bij. Waar mening fiscalist nogal eens moet navragen hoe het agrarisch bedrijfsproces ongeveer werkt, maakte dit bij Bert vast onderdeel uit van zijn ‘systeem’.

Bert heeft in de loop der jaren ook een aantal bijdragen geleverd aan dit tijdschrift, waaronder zijn preadviezen voor de Vereniging voor agrarisch recht uit 1999 (‘Bedrijfsbeëindiging in de agrarische sector’) en 2010 (‘Rechtsvormen in de agrarische sector’). Vaker nog schreef hij voor het Land- en Tuinbouw Bulletin en dat paste ook goed bij Bert: inhaken op de actualiteit met zijn analyse en de door hem gewenste oplossing. Editie nr. 10 van het Land en Tuinbouwbulletin is geheel gewijd aan het afscheid van Bert, waarbij hij nog eenmaal zijn zegje heeft mogen doen over de landbouwvrijstelling, de bedrijfsvolgingsregeling voor de erf- en schenkbelasting, de Ruimte voor Ruimte-regeling en het Horizontaal toezicht.

Uiteraard kwam binnen de Vaksectie Recht om de paar jaar weer de invulling van het voorzitterschap voor de komende periode aan de orde en dan was iedereen weer blij als Bert weer voor een paar jaar wilde bijtekenen. Het is de anderen nog steeds niet duidelijk hoe Bert altijd zo’n hoog productieniveau heeft volgehouden en waar hij toch de tijd daarvoor vandaan haalde. De ‘achterblijvers’ binnen de vaksectie berusten er in dat het zonder Bert allemaal niet hetzelfde zal zijn als het altijd was, simpelweg omdat er van ‘types’ als Bert nou eenmaal niet veel (meer) rondlopen.

Binnen de Vaksectie recht is in de afgelopen tijd al een jongere garde aangetreden. Robin Nijhuis van Flynth neemt het stokje van Bert als voorzitter over.

De naam van Bert van den Kerkhof past in het rijtje vermaarde agrofiscalisten die hun stem hebben laten horen op hun vakgebied en daar richting hebben gegeven, zoals in het verleden bijvoorbeeld Jolink, Tuinte en Schraven. In 2016 is Bert benoemd tot Ridder in de Orde van Oranje Nassau en dat zegt wel genoeg.

In de loop van volgend jaar neemt Bert ook afscheid van ABAB. Zij die hem kennen kunnen zich nog niets voorstellen bij een Bert met vrije tijd zonder vakbeoefening.

We bedanken Bert ook vanaf deze plaats voor zijn grote inzet als behartiger van de fiscale belangen van agrarisch Nederland.