Trust nobody

Veel televisie kijk ik niet, maar ik maak al jaren tijd voor een van mijn favoriete Nederlandse programma's: Wie is de mol? Dit spelprogramma draait om een groep kandidaten die opdrachten moeten uitvoeren waarmee geld voor de pot kan worden verdiend. In hun midden is een mol, die ongemerkt opdrachten moet saboteren en zo de pot zo leeg mogelijk moet houden. De mol heeft er baat bij om niet ontmaskerd te worden, dus doet zich voor als fanatieke kandidaat. "Trust nobody", is het motto van het programma.

Hoewel ik van nature vooral uitga van het goede van de mens, is een gezonde dosis wantrouwen – of liever: voorzichtigheid – mij als jurist natuurlijk niet vreemd. Internet bracht decennia geleden een nieuwe dimensie aan voor juristen: hoe contracteer je op afstand, hoe verifieer je wie je tegenover je hebt? Inmiddels zijn we allerlei online diensten en platforms verder, en even zoveel authenticatie- en verificatiemogelijkheden. Wetgeving is al lang aangepast aan het sluiten van overeenkomsten op afstand en andere digitale diensten.

Toch gaat ook het sluiten van een overeenkomst op afstand nog geregeld mis. Zo ook in een zaak over een digitaal ondertekende overeenkomst die in dit nummer wordt geannoteerd; er bleek geen sprake van rechtsgeldig vertegenwoordiging.2 Meerdere besprekingen in persoon met de ondertekenaar in kwestie mocht de andere partij niet baten; de eisende partij mocht niet vertrouwen op de rechtsgeldige vertegenwoordiging door deze persoon.

Ook als het online informatie betreft is het lastig waar je op kunt vertrouwen: wat is waar, en wat is desinformatie? We zijn de afgelopen tijd van een gezondheidscrisis naar een oorlog op ons continent gerold. Meer dan ooit zien we rondom die oorlog voorbeelden van propaganda en hoe het nieuws op zulke diametraal andere wijze via media bij burgers binnenkomt afhankelijk van waar je woont en welke media je volgt. Factcheckers draaien overuren, maar de hoeveelheid (des)informatie is bijna niet bij te benen. Een tweet is zo geplaatst, geretweet en geliket door velen – echte mensen en bots.

Over Twitter gesproken, onlangs deed Tesla-baas Elon Musk een fiks overnamebod. De overname zelf leek na dat bod nog even spannend, want had Musk er zelf eigenlijk nog wel vertrouwen in? Hij struikelde over de hoeveelheid nepaccounts op het platform, nader onderzoek namens Musk wees uit dat dit niet max 5% van de accounts betrof,  zoals Twitter beweerde, maar zeker 20%.3 Bots spelen een grote rol in het verspreiden van desinformatie.4 Te veel bots zijn zorgelijk voor Musk, die verder zegt vrijheid van meningsuiting hoog in het vaandel te hebben (zelfs Trump mag van hem terugkomen).5 De vraag is welke kant het op gaat met Twitter in zijn handen. De tijd zal het leren.

In dit nummer staan twee redactieleden in hun opinie stil bij tweets die op last van de rechter verwijderd moeten worden. Dit keer niet geplaatst door een bot, maar door een Nederlandse politicus. De te verwijderen tweets, die op last van de rechter ook niet herhaald mochten worden, worden door deze politicus onder verwijzing naar het vonnis nog maar eens getweet onder het mom van "deze moet ik verwijderen van de rechter". Zo kun je als eisende partij wel winnen, maar kun je er niet op vertrouwen dat deze tweets geen aandacht meer krijgen.

Trust nobody? Nee, zover zal ik niet gaan. Maar met enige voorzichtigheid en een flinke dosis nieuwsgierigheid blijf ik nieuwe online ontwikkelingen volgen, zoals metaverse.6 Het roept in elk geval weer nieuwe juridische vragen op, ook rondom vertrouwen: is dat virtuele designer item dat je denkt te kopen nu echt of….