Waarom bieden verzekeraars niet grensoverschrijdende pensioenen aan? Interne pensioenmarkt komt niet van de grond
drs. E.A.P. Schouten CPC*
Zowel de Europese Commissie als de Nederlandse regering constateert dat verzekeraars nauwelijks grensoverschrijdend opereren. In theorie kunnen Nederlandse verzekeraars pensioenregelingen uit andere lidstaten uitvoeren. Levensverzekeringsrichtlijnen beoogden de Europese markt voor dit doel vrij te maken. De praktijk is echter anders: Nederlandse verzekeraars voeren zelden grensoverschrijdend pensioenregelingen uit. Hieraan liggen verschillende redenen ten grondslag. In de eerste plaats maakt het toepasselijke recht van een andere lidstaat het voor een in Nederland gevestigde verzekeraar niet echt aantrekkelijk om
Artikel kopen € 79,00 excl. BTW
In plaats van abonneren kunt u dit artikel ook afzonderlijk kopen.
grensoverschrijdend producten aan te bieden. Productvoorwaarden die in strijd zijn met het toepasselijke recht van een andere lidstaat zijn immers niet geldig. Voorts zijn bepalingen van algemeen belang in een lidstaat waar een Nederlandse verzekeraar zijn producten wil aanbieden altijd van toepassing, ook al kan een Nederlandse verzekeraar kiezen voor toepassing van het Nederlandse recht. Daarnaast moeten door de sterk uiteenlopende fiscale regelgeving in de verschillende lidstaten uitvoerders die oudedagsvoorzieningen willen verkopen in een andere lidstaat, per lidstaat kennis hebben van de nationale fiscale wetgeving. Zij moeten de fiscale vormvoorschriften voor een gefaciliteerde regeling verwerken in hun product- en administratieve proces. Ten slotte kennen de lidstaten markttechnische verschillen. Dit betekent bijvoorbeeld dat er geen Europese marketingcampagne gevoerd kan worden. Daarnaast is de levensverwachting erg verschillend, waardoor het niet mogelijk is één sterftetabel te hanteren.
Deze problemen zijn ook van toepassing op een pensioenfonds dat grensoverschrijdend wil gaan werken. Zij spelen een belangrijke rol bij de erg beperkte grensoverschrijdende activiteiten van pan-Europese pensioenfondsen. De Commissie heeft nog veel werk te doen om deze problemen op te lossen. Een eerste stap is gezet met de publicatie van het Witboek over pensioenen en de aangekondigde aanpassing van de pensioenfondsenrichtlijn. De genoemde problemen voor verzekeraars worden hierdoor opgelost.
1. Inleiding
1.1 Invloed van Europa op pensioenen
Sinds enkele jaren besteden de media uitgebreid aandacht aan pensioenen. De dekkingsgraad van pensioenfondsen, het eventuele afstempelen van pensioenrechten en het beleggingsbeleid van pensioenfondsbesturen staan regelmatig op de voorpagina van de krant. Een onderwerp dat zich recent in de aandacht van journalisten kan verheugen, is de Europese dimensie van pensioenen. De werkelijke of vermeende invloed van Europa op ons pensioenstelsel laat niet veel mensen (en politici) onberoerd.1
De publicatie van het Groenboek2 pensioenen van de Europese Commissie (de Commissie) op 7 juli 2010 werkte als katalysator voor deze toegenomen interesse.3 Volgens de Commissie heeft het Groenboek tot doel de standpunten van alle belanghebbenden in de Europese Unie (EU) te verzamelen over de vraag of en hoe het pensioenkader op EU-niveau moet worden aangepast.4 De Commissie wil hiermee de lidstaten zo goed mogelijk ondersteunen bij het verzorgen van adequate en houdbare pensioenen voor hun burgers. Daartoe zijn in het Groenboek vragen opgenomen die gaan over de voornaamste uitdagingen met betrekking tot pensioenvraagstukken binnen de EU. Deze zijn de toenemende vergrijzing, verandering in de pensioensystemen en de gevolgen van de financiële en economische crisis. Tot 15 november 2010 was het mogelijk te reageren op deze vragen. Er zijn bijna 1700 reacties zijn binnengekomen bij de Commissie. Na het verwerken van deze reacties is op 16 februari 2012 een Witboek5 pensioenen uitgebracht. Dit Witboek bevat aanbevelingen om pensioenen op de lange termijn adequaat en duurzaam te maken.6
1.2 Grensoverschrijdende pensioenen?
Een belangrijke vraag die in het Groenboek werd gesteld had betrekking op het wegnemen van belemmeringen voor mobiliteit van werknemers in de EU. In 2003 werd de Europese pensioenfondsenrichtlijn van kracht.7 Deze richtlijn had tot doel een interne markt voor pensioenen te creëren. Die interne markt is nauwelijks van de grond gekomen als gevolg van verschillen in regelgeving en van rechtsonzekerheid, zoals een onduidelijke definitie van het begrip ‘grensoverschrijdende activiteiten’.8 Andere belangrijke oorzaken zijn een gebrek aan harmonisering van toezichtregelgeving en een complexe wisselwerking tussen de regelgeving op EU- en op nationaal niveau. In het Groenboek wordt geconstateerd9 dat hoewel de interne markt voor verzekeringsproducten reeds lang bestaat, de grensoverschrijdende activiteiten voor levensverzekeringsproducten altijd beperkt zijn gebleven. Zij maken in de meeste lidstaten minder dan 10% van de totale levensverzekeringspremies uit.
De Nederlandse regering heeft deze conclusie reeds eerder getrokken. In de memorie van toelichting op het wetsvoorstel Wet introductie premiepensioeninstellingen wordt bijvoorbeeld opgemerkt: Hoewel verzekeraars op grond van de levenrichtlijn als Europese pensioenverzekeraars kunnen optreden, kan geconstateerd worden dat verzekeraars om uiteenlopende redenen slechts beperkt grensoverschrijdend actief zijn op pensioengebied.10
Waarom zijn verzekeraars zo terughoudend om grensoverschrijdend te opereren hoewel de wettelijke mogelijkheden er wel zijn? En in hoeverre is dit van invloed op de beperkte totstandkoming van een interne markt voor pensioenen? In dit artikel probeer ik een antwoord op deze vragen te vinden. Ik begin met een overzicht van de voorwaarden waaronder een Nederlandse verzekeringsmaatschappij (pensioen) verzekeringen in het buitenland kan aanbieden.11 Daarna inventariseer ik waarom dat zo weinig gebeurt en in hoeverre deze redenen van invloed kunnen zijn op het grensoverschrijdend opereren van pensioenfondsen.
Elders in dit tijdschrift bespreekt Hans van Meerten in zijn artikel ‘Vrij verkeer van diensten voor verzekeraars en pensioeninstellingen: Solvency II basic en de verplichtstelling’ met name de niet geharmoniseerde diensten terwijl in voorliggend artikel de geharmoniseerde diensten centraal staan.
U heeft op dit moment geen toegang tot de volledige inhoud van dit product. U kunt alleen de inleiding en hoofdstukindeling lezen.
Wanneer u volledige toegang wenst tot alle informatie kunt u zich abonneren of inloggen als abonnee.
