Voorwoord

It’s not easy bein’ green

(…) When green is all there is to be

It could make you wonder why, but why wonder?

Why wonder, I am green and it’ll do fine, it’s beautiful!

And I think it’s what I want to be.1

De beroemde, groene kikker zong het goed en puntig: ‘Waarom groen?’ is de verkeerde vraag, het gaat erom dat je het wil zijn. Zo stelt ook dit themanummer niet ter discussie of ‘groen’ of duurzaamheid een goed idee is. Algemeen is immers inmiddels aanvaard dat we duurzaamheid zouden moeten nastreven. Dit themanummer richt zich daarom op de vraag hoe de financiële sector zou kunnen of zou moeten bijdragen aan duurzaamheid.

Enerzijds wordt het dagelijkse nieuws al langer dan een half jaar beheerst door COVID-19 en de gevolgen van de coronapandemie. Anderzijds blijft sustainable finance onverminderd actueel en wordt nadrukkelijk nagedacht over de vraag hoe het herstel van deze crisis kan worden gebruikt om de transitie naar een duurzamere samenleving te versnellen. In de woorden van de auteurs van twee bijdragen in dit nummer: ‘never waste a good crisis’, zodat we kunnen ‘build back to better’.

Sustainable finance is dus actueel, en volgens regelgevers op mondiaal, regionaal en nationaal niveau ook noodzakelijk. Zo heeft de Europese Commissie in 2018 een belangrijke stap gezet met haar actieplan voor duurzame financiering, als vervolg op het Klimaatakkoord van Parijs en de rapportage van de High Level Expert Group on Sustainable Finance. Naar aanleiding van de Europese Green Deal, waaraan eurocommissaris Timmermans zijn naam heeft verbonden, worden inmiddels op Europees niveau nog weer verdere stappen gezet in de vorm van een nieuwe strategie op het gebied van duurzame financiering.

Al met al redenen genoeg voor een themanummer gewijd aan sustainable finance. In dit themanummer hebben wij gekozen voor een functionele benadering. Vertegenwoordigers van verschillende maatschappelijke velden laten hun licht schijnen op het sustainable finance debat, en dit nummer is dan ook niet beperkt tot juridische bijdragen. Dat zou naar ons idee geen recht doen aan de vele facetten die dit debat kent.

De (economische) wetenschap komt aan het woord in een bijdrage van Dirk Schoenmaker (Erasmus Universiteit), die aan de hand van het ‘integralewaardeconcept’ beargumenteert dat de overheid en ondernemingen elkaar kunnen versterken in de overgang naar een duurzame economie. Niet zou moeten worden gekeken naar economische groei en winstmaximalisatie alleen, maar economische, sociale en milieuaspecten zouden in samenhang met elkaar moeten worden bezien.

In veel opzichten is een concrete invulling van het pleidooi van Schoenmaker te vinden in de bijdrage van Arie Koornneef (ASN Bank), die met zijn bank beoogt koploper te zijn op het gebied van duurzaamheid. Die doelstelling wordt gecombineerd met een streven naar financiële winstgevendheid en groei van het aantal klanten en beheerd vermogen van deze bank. Tegelijkertijd betoogt Koornneef dat de wetgever aan zet is, en pleit hij voor de invoering van afdwingbare minimumeisen.

De bancaire sector komt ook aan het woord bij monde van Chris Buijink, Maryse Hazelzet en Floris Mreijen (NVB). Zij gaan in op de brede rol van banken bij de energietransitie en op de bijdrage die banken leveren aan de ontwikkeling van nieuwe, met name Europese regelgeving. Deze auteurs waarschuwen voor het gevaar dat de kortetermijnoplossingen die thans worden gevonden om de COVID-19 pandemie te bestrijden ten koste gaan duurzame financiering, en zij pleiten in plaats daarvan voor een slim groen herstel.

Het investeerdersperspectief wordt geboden door Rients Abma en Ron Gruijters (Eumedion), die in hun bijdrage dieper ingaan op de verschillende Europese regelgevingsinitiatieven inzake sustainability. Zij wijzen erop dat voor een verdere stimulering en facilitering van duurzaam beleggen door institutionele beleggers, de achterban van Eumedion, samenhang tussen deze regelgevingsinitiatieven noodzakelijk is. Op dat vlak is volgens de auteurs extra aandacht van de wetgever noodzakelijk.

De toezichthouder komt aan bod bij monde van Frits-Joost Beekhoven van den Boezem en Maarten Vleeschhouwer (DNB). Deze auteurs geven in hun bijdrage een overzicht van de verschillende rollen die DNB speelt en kan spelen bij een groen herstel: in hoedanigheid van economisch adviseur van de overheid, als prudentieel toezichthouder op financiële ondernemingen en als centrale bank. Zij betogen dat de bijdrage die DNB poogt te leveren aan groen herstel goed past binnen het mandaat van DNB, te weten: het bewerkstelligen van duurzame financiële stabiliteit. De auteurs bespreken ook hoe het streven naar groen herstel zich verhoudt tot de primaire taken van DNB als prudentieel toezichthouder en hoeder van prijsstabiliteit.

Wij hopen met dit themanummer erin te zijn geslaagd een breed perspectief te bieden op het onderwerp sustainable finance. Toch kwamen we bij het redigeren van deze special tot de conclusie dat één themanummer eigenlijk niet volstaat, al is het maar omdat ook wel kanttekeningen kunnen worden geplaatst bij de specifieke en prominente rol – lees: poortwachtersrol – die wetgever en financiële toezichthouders aan de financiële sector toedichten. Het is evident dat de financiële sector door de afgesproken klimaatdoelen zowel risico’s kan lopen als aan het bereiken van die doelen kan bijdragen, maar dat geldt ook voor veel andere majeure politieke en maatschappelijke ontwikkelingen. Hoe dan ook: it’s not easy bein’ green.

Wij wensen de lezer veel gezondheid, duurzaamheid en (voor nu:) leesgenoegen toe.