Online oprichten van BV's eindelijk mogelijk

Het is eindelijk zo ver: BV's kunnen geheel online worden opgericht. De wetwijziging die dit mogelijk maakt, is 1 januari 2024 van kracht geworden.2 Laachir en Rensen schreven in ons tijdschrift al eerder over deze wet.3

Het heeft wel even geduurd. Het is iets meer dan 24 jaar geleden dat de richtlijn elektronische handtekeningen in Europa werd aangenomen, waarin de eerste basis voor online notariële verrichtingen werd neergelegd.4 De praktijk heeft daar niet op gewacht. Vlottere aanbieders boden al sinds jaar en dag de mogelijkheid om "online" een BV op te richten.5 Maar helemaal digitaal was dat proces niet. De akte moest nog altijd op papier worden ondertekend door de oprichter(s) en de notaris.

Als gevolg van COVID-19 werd er tijdelijk voorzien in versoepeling van het (oude) regime. De Tijdelijke wet COVID-19 voorzag in de mogelijkheid om een akte te passeren met gebruikmaking van tweezijdige audiovisuele communicatiemiddelen.6 De enige voorwaarde die werd gesteld aan een audiovisueel communicatiemiddel was dat de notaris in staat moest zijn om de identiteit van partijen vast te stellen, en dat partijen via dat communicatiemiddel direct met de notaris konden communiceren. Zoom of Teams was in beginsel voldoende. De oprichter kon dan online zijn paspoort tonen. Op 1 september 2023 is deze soepele regeling vervallen. Dat is aan de ene kant jammer, want volgens mij kon de praktijk er prima mee uit de voeten. Aan de andere kant was het natuurlijk geen solide systeem. Over fraude of misbruik heb ik overigens niets verontrustends gehoord.

Gebruiksgemak is zeer bepalend voor het succes van digitale middelen. In Nederland zijn wij al aardig gewend aan elektronisch verkeer. Vele formele handelingen, zoals belastingaangiftes en contact met de rechtbank kunnen relatief eenvoudig digitaal worden verricht. Toen ik afgelopen jaar aan internationale collega's de werking van DigiD liet zien, was er verbazing alom. Er werd met bewondering gekeken naar het gebruiksgemak en de -mogelijkheden.

Op dit moment staat er een wijziging van de zogenaamde eIDAS-verordening op stapel, die naar verwachting dit jaar zal worden aangenomen.7 Die wijziging regelt dat alle Europese burgers gratis de mogelijkheid moeten krijgen om een geharmoniseerd Europees digitaal identiteitsmiddel aan te schaffen, gebaseerd op Europese technische eisen. Zeg maar een Europees DigiD.8 Ik verwacht dat hiermee een grote stap zal worden gezet naar de verdere digitalisering van Europa.

Maar digitalisering zet oude gewoontes niet zomaar opzij. De eerst BVs zijn inmiddels online opgericht.9 KNBkanaal, het YouTubekanaal dat wordt beheerd door de Koninklijke Notariële Beroepsorganisatie, bevat een aandoenlijk filmpje van de totstandkoming van de eerste digitale oprichtingsakte.10 We zien de oprichter van de BV en de notaris samen, fysiek bij elkaar, aan tafel zitten, met ieder hun eigen laptop. De oprichter identificeert zichzelf met behulp van zijn telefoon en laptop. Ook zijn instemming brengt hij tot uiting met zijn devices. De notaris lacht hem vriendelijk toe en schudt hem de hand. Niet bepaald "online".