Doen en nalaten. Over opleggen van boetes aan feitelijkleidinggevers en medeplegers
mr. C.W.M. Lieverse en mr. A.B. Schoonbeek*
Dit artikel bespreekt de sinds 1 juli 2009 bestaande bevoegdheid van toezichthouders om aan natuurlijke personen, zoals bestuurders en andere leidinggevenden, en zogenoemde facilitators (als zij kwalificeren als medeplegers), bestuurlijke boetes op te leggen voor overtredingen van voorschriften uit de financiële toezichtwetgeving die door (financiële) ondernemingen zijn begaan. Aan de orde komt welke criteria in de strafrechtelijke rechtspraak zijn ontwikkeld om te bepalen of sprake is van feitelijk leidinggeven en/of medeplegen. Vervolgens bespreekt dit artikel enkele
Artikel kopen € 79,00 excl. BTW
In plaats van abonneren kunt u dit artikel ook afzonderlijk kopen.
recente casusposities waarin door toezichthouders van de bevoegdheid gebruik is gemaakt om bestuurlijke boetes op te leggen aan feitelijk leidinggevenden. Tot slot wordt aandacht besteed aan de mogelijkheden die er zijn voor feitelijk leidinggevenden om door middel van vrijwaring of verzekering bescherming te verkrijgen tegen de (financiële) gevolgen van boeteoplegging.
1. Inleiding
Door de inwerkingtreding van de Vierde tranche Algemene wet bestuursrecht (Vierde tranche Awb) per 1 juli 2009 hebben toezichthouders de uitdrukkelijke mogelijkheid gekregen om niet alleen boetes op te leggen aan degene tot wie een voorschrift waarvan overtreding kan worden bestraft met een boete zich richt (de normadressaat1), maar ook aan medeplegers, feitelijk leidinggevers en opdrachtgevers.2,3 In dit artikel richten wij ons op de mogelijkheid om de bij een financiële onderneming, die als normadressaat een overtreding begaat, betrokken natuurlijke personen te beboeten.
De Nederlandsche Bank (DNB) en de Autoriteit Financiële Markten (AFM) hebben op 15 oktober 2010 een Q&A over dit onderwerp gepubliceerd.4 De AFM heeft inmiddels ook gebruik gemaakt van deze bevoegdheid. Uit een persbericht van de AFM van 17 februari 2011 volgt dat de AFM op 30 december 2010 voor het eerst een boete aan een feitelijk leidinggever heeft opgelegd.5 Een kort geding tegen de publicatie is op 15 februari 2011 afgewezen.6
Ook de Nederlandse Mededingingsautoriteit (NMa) heeft al boetes opgelegd aan feitelijk leidinggevenden. Op 14 juli 2010 heeft de NMa boetes van in totaal EUR 20 miljoen opgelegd aan Wegener en vijf leidinggevenden.7 Op 29 oktober 2010 heeft de NMa daarnaast aan bestuurders van twee Limburgse bouwbedrijven boetes opgelegd.8 Hoewel door de NMa beboete overtredingen zijn begaan voor inwerkingtreding van de Vierde tranche Awb, zijn deze ook relevant voor de financiële sector. Sinds 2007 was in art. 56 van de Mededingingswet namelijk al de mogelijkheid geschapen om een bestuurlijke boete op te leggen aan een feitelijk leidinggever. Net als in de Awb was art. 51 van het Wetboek van Strafrecht (Sr) van overeenkomstige toepassing verklaard.
De boetebesluiten van de AFM en de NMa zijn voor ons aanleiding in dit artikel de begrippen feitelijk leidinggeven en medeplegen onder de loep te nemen. Deze begrippen zijn niet nieuw, maar ontleend aan het strafrecht. Onder welke omstandigheden kan een bij een financiële onderneming betrokken natuurlijk persoon, afgaande op de beschikbare strafrechtelijke literatuur en rechtspraak, worden aangemerkt als feitelijk leidinggever of medepleger?
Voordat we op deze vraag ingaan, bespreken we eerst enkele actuele ontwikkelingen (paragraaf 2). Daarna maken we enige opmerkingen over het toepasselijke (strafrechtelijke) juridisch kader (paragraaf 3), waarna we kort ingaan op de boetebesluiten van de NMa en de AFM (paragraaf 4) en op de wettelijke boetesystematiek (paragraaf 5). Daarna komt aan bod de vraag of het risico van een persoonlijke boete kan worden verzekerd en/of voor dit risico een vrijwaring kan worden verkregen van de betrokken (financiële) onderneming (paragraaf 6). We sluiten dit artikel af met enkele slotopmerkingen (paragraaf 7).
U heeft op dit moment geen toegang tot de volledige inhoud van dit product. U kunt alleen de inleiding en hoofdstukindeling lezen.
Wanneer u volledige toegang wenst tot alle informatie kunt u zich abonneren of inloggen als abonnee.
