Nieuw jaar, meer regels

Het zal niemand ontgaan zijn dat de omvang en complexiteit van regels voor de financiële sector de afgelopen jaren enorm zijn toegenomen. Met man en macht proberen financiële ondernemingen de impact van de regelstroom te beheersen. Hun compliance afdelingen groeien exponentieel. In een krantenbericht medio vorig jaar werd fijntjes opgemerkt dat alle pagina’s van financiële wet- en regelgeving achter elkaar tien kilometer papier opleveren. Ik verwacht dat daar het komend jaar weer vele meters aan toegevoegd worden. In dit voorwoord blik ik vooruit op een aantal nieuwe regelingen en wetgevingsprocessen waar de financiële sector in 2015 mee te maken krijgt. Zij zullen bijdragen aan een verdere toename van de regeldruk en de administratieve lasten en nalevingskosten die daarmee onvermijdelijk gepaard gaan.

Allereerst kort aandacht voor de Wet beloningsbeleid financiële ondernemingen. Zoals bekend had de wet op 1 januari in werking moeten treden, maar werd de schriftelijke voorbereiding opgehouden door vragen van de VVD en CDA fracties in de Eerste Kamer. Zij wensten een betere motivering van de noodzaak van een bonus-cap van 20 procent. Nederland zal daarmee de strengste bonuswet in Europa krijgen. Uitstel is natuurlijk geen afstel en inmiddels is de Kamer overtuigd: op 27 januari is het wetsvoorstel als hamerstuk aanvaard. De nalevingskosten voor de sector – het enkele werk dat gemoeid is met aanpassen van individuele overeenkomsten die in strijd zijn met het wetsvoorstel – zijn door de minister begroot op een kleine elf miljoen euro. Eventuele gevolgen voor het investeringsklimaat zijn daar overigens niet in meegenomen.

Banken en beleggingsondernemingen krijgen te maken met de implementatiewet ‘Europees kader voor herstel en afwikkeling van banken en beleggingsondernemingen’. Het voorontwerp van deze wet is eind vorig jaar ter consultatie voorgelegd. Het wetsvoorstel moet de Europese Bank Recovery and Resolution Directive (BRRD) implementeren en geeft tegelijkertijd uitvoering aan de verordening inzake het Single Resolution Mechanism (SRM). Kort beschouwd geeft het wetsvoorstel de nodige instrumenten aan een nieuwe Europese autoriteit, de Afwikkelingsraad, en aan De Nederlandsche Bank om snel in te grijpen als een bank in de problemen dreigt te komen. Gevolgen voor de economie en het financiële systeem moeten daarmee tot een minimum beperkt worden. Keerzijde van de medaille is een verdere lastenverzwaring voor de sector. Zo zal de betrokken instelling moeten zorgen voor een up-to-date herstelplan, medewerking moeten verlenen bij het opstellen van een afwikkelingsplan en een gedetailleerde administratie moeten bijhouden van financiële contracten. De toezichthouder kan de instelling bovendien verplichten met nieuwe plannen te komen. De minister heeft de administratieve lasten en nalevingskosten voor de sector begroot op ruim 60 miljoen euro incidenteel en een kleine 40 miljoen euro structureel. Het netto-effect van nieuwe eisen aan de funding-mix van banken komt daar nog bovenop.

Op 3 juli moet de herziene richtlijn depositogarantiestelsel (DGS) in nationale wetgeving zijn geïmplementeerd. Goed nieuws voor spaarders: in heel Europa worden zij beter over de garantieregeling geïnformeerd, de uitbetalingstermijn wordt gaandeweg verkort van twintig tot zeven werkdagen en er zal een voorschot kunnen worden uitgekeerd, zodat spaarders in hun kosten van levensonderhoud kunnen blijven voorzien. In de bankenpraktijk maakt men zich echter grote zorgen over de administratieve lasten en de nalevingskosten van deze aanpassingen. Vooral de verkorting van de uitbetalingstermijn zal enorme IT-inspanningen vergen.

Sinds 1 januari is de Wet aanpassing financieel toetsingskader van kracht. Deze wet beoogt het financieel toetsingskader voor pensioenfondsen te verbeteren, daarmee het beheer van pensioenvermogens stabieler te maken en bij te dragen aan een meer evenwichtige verdeling van lusten en lasten over de betrokken groepen. Fondsen zullen hun actuariële en bedrijfstechnische nota (Abtn) moeten herzien, alsook hun pensioenreglement en financieel crisisplan. Daarnaast zal de wet impact hebben op het beleggingsbeleid en het indexatiebeleid van pensioenfondsen. Op 1 juli moet aan de nieuwe eisen zijn voldaan. Dat lijkt mij een forse uitdaging. Gelukkig weet de sector zich getroost door de minister, die geen extra administratieve lasten verwacht. De feitelijke activiteiten die pensioenfondsen moeten uitvoeren om te komen tot het formeel vastleggen van de maatregelen zouden immers nagenoeg dezelfde zijn als in de huidige situatie. Een schrale troost?

In juni 2014 zijn de herziene Markets in Financial Instruments Directive (MiFID II) en de Markets in Financial Instruments Regulation (MiFIR) gepubliceerd. MiFID II en MiFIR zijn vooral relevant voor beleggingsondernemingen. Zij krijgen te maken met veranderingen op het gebied van governance en de inrichting van hun bedrijfsvoering. Ook worden activiteiten die voorheen ongereguleerd waren onder toezicht geplaatst. Maar daar blijft het niet bij; veel meer regelgeving is in de pijplijn. In zogenaamde Level 2 en Level 3 regels worden de MiFID II-normen de komende periode verder uitgewerkt. U zult er beslist meer over lezen in dit tijdschrift.

Voor de verzekeringssector nadert de implementatiewet ‘Omnibus II-richtlijn’. De Omnibus II-richtlijn brengt de richtlijn Solvabiliteit II en (niet alleen relevant voor verzekeraars) de Prospectusrichtlijn in lijn met het Verdrag van Lissabon. Verder geeft de richtlijn nader vorm aan de toezichtstaken van de European Insurance and Occupational Pensions Authority (EIOPA) en de European Securities and Markets Authority (ESMA), en tevens zullen de huidige solvabiliteitseisen worden vervangen door een meer risico-gebaseerd solvabiliteitskapitaalvereiste. De richtlijn moet grotendeels op 31 maart zijn geïmplementeerd en de bepalingen moeten vanaf 1 januari 2016 worden toegepast. In de tussenperiode moeten sector en toezichthouder hun organisaties gereedmaken voor het nieuwe regime. Een lichtpuntje: volgens de minister vloeien uit de implementatie van de Omnibus II-richtlijn geen administratieve lasten voort. Verzekeraars moeten weliswaar op andere wijze gaan rapporteren, maar de administratieve lasten van systeemwijzigingen zijn al meegenomen in het Wijzigingsbesluit financiële markten 2015. Dat lijkt op een sigaar uit eigen doos.

Het voorgaande is slechts een greep uit het totale aanbod van nieuwe regels waar de financiële sector mee te maken krijgt. In augustus jongstleden heeft de minister aan Actal – het Adviescollege toetsing regeldruk – gevraagd een onderzoek uit te voeren naar de regeldruk bij banken en verzekeraars, met name om te bezien in hoeverre die barrières opwerpt voor toetreding en groei. In het voorjaar wordt een advies verwacht. Hopelijk kunnen dergelijke initiatieven het tij keren, maar in alle eerlijkheid verwacht ik voorlopig weinig verbetering. Het in relatief korte tijd opgetuigde bouwwerk aan financiële toezichtwetgeving zal eerder een zelfversterkend (sneeuwbal) effect hebben. De Europese Commissie en de toezichthouders stellen in hun wetgevingsprogramma’s een lange lijst aan nieuwe initiatieven in het vooruitzicht, zowel geheel nieuwe regelgeving als reparatie, herziening of verdere uitwerking van bestaande regelgeving. Ook valt in publicaties en lezingen van vertegenwoordigers op hoezeer de zorg leeft dat er door nieuwe regels gaten vallen in of inconsistenties optreden met bestaande regels, die dan ook weer ondervangen moeten worden.

Het zou goed zijn als de regelstroom ingedamd in plaats van vergroot wordt, zodat medewerkers in de financiële sector hun tijd minder aan nieuwe regels en formaliteiten en meer aan de klant kunnen besteden.

Bernard Spoor