Complicaties bij emissie-handel De juridische gevolgen van een foutieve overboeking
mr. R. Papa*
Annotatie bij: Voorzieningenrechter rechtbank Den Haag, 6 september 2010, KG ZA 10-915, inzake ABN AMRO Bank N.V. (‘ABN’), eiseres, tegen Lionsgate Limited (‘Lionsgate’), gedaagde
I
nleiding
Handel in emissierechten speelt een belangrijke rol bij de verwezenlijking van de internationale klimaatdoelen. Landen kunnen emissierechten kopen om hun doelstellingen onder het Kyoto Protocol te halen, en in Europa kunnen energiecentrales en andere installaties die broeikasgassen uitstoten via emissiehandel voldoen aan hun verplichtingen onder het EU emissiehandelssysteem. Emissierechten worden
Artikel kopen € 79,00 excl. BTW
In plaats van abonneren kunt u dit artikel ook afzonderlijk kopen.
gehouden op rekeningen in elektronische registers. Elk land dat partij is bij het Kyoto Protocol en participeert in het EU emissiehandelssysteem heeft een nationaal emissieregister waarin individuele emissierechtenrekeningen kunnen worden geopend. Levering van emissierechten is vergelijkbaar met online banking en vindt plaats door afschrijving van de rekening van de vervreemder en bijschrijving op de rekening van de verkrijger (die zich in hetzelfde nationale register of in een buitenlands register kan bevinden). Ook private partijen die zelf geen broeikasgassen uitstoten kunnen een rekening openen. ABN is een dergelijk partij. Zij is als handelaar actief op de CO2-markt en heeft een rekening in het Nederlandse register, dat wordt beheerd door de Nederlandse Emissieautoriteit (NEa).
Samenvatting
Op 6 juli 2010 kocht ABN een hoeveelheid van 25.000 broeikasgasemissierechten (zg. EU Emission Allowances of EUAs) op de European Energy Exchange in Duitsland. ABN had deze EUAs willen laten bijschrijven op haar rekening in het Nederlandse emissieregister, maar door een fout zijn de EUAs op 8 juli 2010 abusievelijk overgemaakt naar een andere rekening in het Nederlandse register, welke rekening op naam stond van de Franse vennootschap Lionsgate, gevestigd in Parijs. ABN heeft vervolgens diverse malen getracht Lionsgate ertoe te bewegen de 25.000 EUAs die namens ABN bij vergissing op haar rekening in het Nederlandse register waren bijgeschreven terug te leveren aan ABN. Lionsgate heeft zich echter stil gehouden en niet gereageerd op de aanmaningen van ABN. ABN heeft Lionsgate daarop in kort geding gedagvaard.
In kort geding vorderde ABN primair afgifte van de EUAs op grond van onverschuldigde betaling (artikel 6:203 lid 1 BW) en subsidiair een voorschot op schadevergoeding op grond van ongerechtvaardigde verrijking (art. 6:212 BW). Hoewel zij behoorlijk was opgeroepen, volgens de voorschriften van de EG-Betekeningsverordening, is Lionsgate niet ter zitting verschenen. De voorzieningenrechter heeft daarom tegen Lionsgate verstek verleend en de primaire vordering van ABN toegewezen, omdat deze hem onrechtmatig noch ongegrond voorkwam (art. 139 Rv). Lionsgate werd veroordeeld om binnen een week na betekening van het vonnis de EUAs terug te leveren aan ABN.
Aangezien Lionsgate niet op de verzoeken van ABN had gereageerd, betwijfelde ABN of Lionsgate aan haar veroordeling zou voldoen. Daarom had zij bovendien gevorderd dat de voorzieningenrechter de NEa zou aanwijzen als vertegenwoordiger om de teruglevering te effectueren (art. 3:300 lid 1 BW). Ook die vordering werd toegewezen. De voorzieningenrechter machtigde de NEa om, als Lionsgate niet tijdig aan het terugleveringsgebod zou voldoen, deze levering te effectueren door de EUAs van de rekening van Lionsgate over te boeken naar de rekening van ABN. Lionsgate heeft vervolgens inderdaad niet zelf aan de veroordeling voldaan. Daarom zijn de EUAs uiteindelijk door de NEa overgemaakt naar ABN, op basis van de machtiging uit het verstekvonnis.
Annotatie
De onderhavige casus kan niet als een exceptioneel geval gezien worden. Bij het online overboeken van emissierechten van de ene rekening naar een andere rekening kunnen gemakkelijk vergissingen worden gemaakt. Wanneer, zoals in de onderhavige zaak, één onjuist cijfer wordt ingetoetst, staan de emissierechten een fractie van een seconde later op een verkeerde rekening. Het vonnis en de achterliggende problematiek zijn dan ook van belang voor de emissiehandelspraktijk
Een verkeerde overboeking van emissierechten kan grote gevolgen hebben. Het systeem van het register brengt mee dat Lionsgate vanaf het moment dat de EUAs abusievelijk op haar rekening waren bijgeschreven vrijelijk over die emissierechten kon beschikken en deze met één druk op de knop had kunnen wegsluizen naar bijvoorbeeld een buitenlandse rekening. De houder van een rekening in het Nederlandse emissieregister is namelijk beschikkingsbevoegd met betrekking tot alle emissierechten die op zijn rekening staan (Kamerstukken II 2003/04, 29 565, nr. 3, p. 71-72 en p. 74 MvT). De Nederlandse wetgever heeft in hoofdstuk 16 van de Wet milieubeheer (Wm) gekozen voor een ‘abstract’
stelsel van emissiehandel (zie o.a. M.H. Koster, ‘Handel in
emissierechten: het causale stelsel ‘uitgestoten’?’, WPNR
2005, p. 301-305; en J.S. Kortmann, ‘Handel in emissierechten:
het causale stelsel ten onrechte ‘uitgestoten’?’,
WPNR 2005, p. 625-627). Als emissierechten eenmaal op
een rekening zijn bijgeschreven, dan hebben eventuele titelgebreken
en/of onbevoegdheid van degene die de emissierechten
heeft overgedragen, geen gevolgen meer voor de
geldigheid van de overdracht (art. 16.42 lid 1 Wm), en is elk
voorbehoud met betrekking tot die overdracht uitgewerkt
(art. 16.42 lid 2 Wm). Volgens de wetgever zou dit het vertrouwen
in het systeem van emissiehandel ten goede komen.
Voor ABN was het dus zaak de EUAs zo snel mogelijk terug
te vorderen en te voorkomen dat deze werden weggesluisd.
Uit het dossier blijkt dat ABN wegsluizen heeft trachten te
voorkomen door, voorafgaand aan de kort geding dagvaarding,
conservatoir beslag te leggen ten laste van Lionsgate
(art. 718 jo. 475 Rv). Een dergelijk beslag is evenwel controversieel,
aangezien artikel 16.42 lid 5 Wm bepaalt dat
emissierechten niet vatbaar zijn voor beslag. Kennelijk heeft
ABN gepoogd dit beslagverbod te omzeilen door niet de
EUAs zelf te beslaan, maar derdenbeslag te leggen onder de
NEa, ten laste van de rekeninghouder Lionsgate, op alle vorderingen
van Lionsgate op de NEa. De wet bepaalt immers
niet dat de vorderingen van een rekeninghouder op de NEa
niet vatbaar zouden zijn voor beslag. De vraag is dan echter
waar die vorderingen precies uit bestaan.
U heeft op dit moment geen toegang tot de volledige inhoud van dit product. U kunt alleen de inleiding en hoofdstukindeling lezen.
Wanneer u volledige toegang wenst tot alle informatie kunt u zich abonneren of inloggen als abonnee.
