'Datacentra zijn nu zo groot dat ze een eigen postcode krijgen'

Kunstmatige Intelligentie ('AI') is alom aanwezig en gaat de samenleving ontwrichten volgens de kranten, vakbladen en andere media. AI zou prima een stemacteur kunnen vervangen2 , muziek kunnen maken3 of bier beter laten smaken4 . AI blijkt zelfs buitengewoon sterke grappen5 te kunnen maken getuige de titel van dit redactioneel waarmee ook dit fort op de mens is veroverd. Of ben ik nu te sarcastisch? Gelukkig kunnen we ook dat straks aan AI vragen.6 Kunt u mij nog volgen…?

Anders dan eerdere technologische ontwikkelingen zou nu vooral de theoretisch opgeleide (waaronder juristen) worden geraakt doordat allerlei werkzaamheden voortaan sneller en beter met AI zouden kunnen worden uitgevoerd.7 Hoewel AI inmiddels ook fysiek werk zou kunnen verrichten zoals onkruid wieden, doordat AI robots een stuk slimmer kan maken.8 Zelf verwacht ik dat het werk in de juridische sector door AI ongetwijfeld zal veranderen, maar dat dit kwaliteit van het werk en daarmee het werkplezier voor juristen vooral zal vergroten.

Veel juristen kijken gelukkig nuchter tegen nieuwe ontwikkelingen aan en in dat kader is het interessant en verfrissend dat NRC aan het onderzoeken is in hoeverre er op dit moment sprake is van AI washing.9 waarbij de onderzoeker in kwestie klaarblijkelijk vermoedt dat de term AI nogal eens zou kunnen worden misbruikt om meer aandacht te generen voor een product of dienst. Iets wat ik herken in mijn eigen praktijk waarbij het vermeende succes van AI zorgt voor overdreven (?) geheimzinnigheid vanuit de leveranciers en overspannen verwachtingen bij de klanten. FOMO?!

Maar wat is AI nu eigenlijk precies volgens de wetgever (en wat dus niet)? In de definitieve tekst van de AI Act10 is een AI (system) als volgt gedefinieerd: "een op een machine gebaseerd systeem dat is ontworpen om met verschillende niveaus van autonomie te werken en dat na het inzetten ervan aanpassingsvermogen kan vertonen, en dat, voor expliciete of impliciete doelstellingen, uit de ontvangen input afleidt hoe output te genereren zoals voorspellingen, inhoud, aanbevelingen of beslissingen die van invloed kunnen zijn op fysieke of virtuele omgevingen". Een uitgebreide en complexe definitie waar ongetwijfeld nog de nodige juridische geschillen over zullen ontstaan.

Dat AI nog veel meer juridische vragen oproept is geen geheim. Zoveel zelfs dat we er als redactie met relatief gemak een extra dik themanummer mee hebben kunnen vullen.

Polo van der Putt zal in zijn overzichtsartikel over de definitieve tekst van de AI Act onder meer stilstaan bij de hierboven genoemde definitie van AI. Het artikel van Arnoud Engelfriet sluit hierop aan met zijn heldere uiteenzetting over de verschillende instrumenten om de risico's van het gebruik van AI in kaart te brengen; welkom AI Compliance Officer?

AI raakt niet alleen het recht zelf, maar heeft ook gevolgen voor het werk van de jurist. Mark Zijlstra zijn artikel gaat over de gevolgen van AI voor de mogelijkheden van legal tech. Tim van Zuylen en Pepijn Tukker benadrukken in hun opinie het belang van verantwoord gebruik van AI door de jurist in brede zin.

AI komt vanzelfsprekend ook in aanraking met bestaande juridische kaders zoals de spanning rond prijsdifferentiatie/discriminatie waarover de opinie van Martijn Poulus gaat. Dirk Visser zijn opinie gaat over de spanning tussen het auteursrecht en AI bij zowel het trainen van AI systemen als het beschermen van de output. Lezenswaardig.

Ook de rechtspraak zal zich ongetwijfeld nog gaan buigen over AI en Jos van der Wijst loopt hierop vooruit door in zijn annotatie van al wat oudere rechtspraak de vraag te beantwoorden wat de impact van de AI-verordening op deze black box jurisprudentie zou zijn geweest.

Ik wens u veel leesplezier!