Redactioneel. Actualiteiten
Cati Langendijk Het artikel is in de opmaak van het tijdschrift rechts als pdf beschikbaar.Het thema van dit eerste nummer van 2018 is ‘Actualiteiten’. Breder kan een thema bijna niet zijn. Compliance is immers altijd om ons heen, in werk en privé, en daarmee altijd actueel. Bij de besprekingen hoe en waarmee dit nummer te vullen is dan ook een breed scala aan onderwerpen voorbij gekomen. De redactie had de schone taak om een rode lijn in de onderwerpen aan te brengen die recht deed aan het thema. Want wat houdt de compliance professional van vandaag bezig, in welke mate verandert de rol van compliance en welke ontwikkelingen in de buitenwereld hebben mogelijk direct invloed op zijn of haar werk? Dit nummer richt zich op twee verschillende middelen die compliance officers niet onbekend zijn. Dit zijn de soft en de hard controls. Door middel van soft controls wordt gewenst gedrag gestimuleerd en ongewenst gedrag ontmoedigd. De waarde maar ook de moeilijkheid van het toepassen van deze controls wordt steeds duidelijker. Ieder mens is immers verschillend en gaat anders om met een bepaalde situatie. Daarnaast zijn er de hard controls, maatregelen die objectief getoetst kunnen worden. Dit nummer start met een artikel met de naam ‘Soft controls: hard to comply’. Het artikel van Hessel van Bruggen en Gilmar Ferreira da Cruz Catarrinho gaat in op de worsteling van organisaties hoe gewenst gedrag kan worden gestimuleerd en hoe ongewenst gedrag kan worden ontmoedigd. Zij schrijven dat een hanteerbaar beheersingskader van toegevoegde waarde is om het geheel te kunnen overzien. Menselijk gedrag en de aanwezige cultuur binnen een organisatie zijn net zo belangrijk als de hardere en meetbare facetten binnen een organisatie. Ook de AFM houdt zich bezig met cultuur en gedrag. De toezichthouder wil niet alleen naar de symptomen kijken maar ook dieper zoeken naar de oorzaken van bepaalde gedragingen. Het Expertisecentrum van de AFM heeft onderzoek gedaan naar blinde vlekken in organisaties bij de besluitvorming. Dennis Mijnheer interviewt Frans de Weert en Céline Christensen over het gepubliceerde onderzoek ‘Evenwichtige besluitvorming: omgaan met blinde vlekken’ waarin tips worden gegeven voor een betere besluitvorming. Muel Kaptein en Martien van Helvoort buigen zich over neutralisaties van verkeerde gedragingen in hun artikel De Neutralisatiewekker. In dit artikel wordt ingegaan op gedrag, gezien als (mede)oorzaak van compliance incidenten en daarmee als aangrijpingspunt voor de verbetering van het compliance niveau van een organisatie. De conclusie wordt getrokken dat een goede regulering niet voldoende is voor compliant gedrag. Erg aardig en herkenbaar is de uitleg van de Neutralisatiewekker waarbij het verdraaien van feiten, het ontkennen van de norm, het afschuiven op de omstandigheden en het verschuilen achter zichzelf door de normovertreder aan de orde komen. Het artikel van Peter Steenwijk, De vierde Europese anti-witwasrichtlijn: compliance met een snufje risicomanagement, en het artikel van Musa Elmas, Cliëntintegriteitsrisicoanalyse, richten zich beide op de Vierde Europese Anti-witwasrichtlijn. De richtlijn brengt een versterkte risicobenadering met zich mee voor de lidstaat, de toezichthouder en de individuele instelling. Steenwijk concludeert dat de nadruk van deze richtlijn ligt bij het gelijktrekken van de regels binnen de Europese Unie en minder op het faciliteren van de uitvoering. Daarmee lijkt te zijn gekozen voor een meer compliance- en in mindere mate voor een risicogerichte aanpak. Elmas beschrijft de cliëntintegriteitsrisicoanalyse (CIRA) in het licht van deze Vierde Europse Anti-witwasrichtlijn en geeft daarbij praktische tips voor het starten van een CIRA. Ook in het artikel Dienstverleners in de cryptowereld: ‘poortwachter zoekt poortwachter’ van Michiel van Eersel en Annemarije Schoonbeek wordt ingegaan op witwassen naast integriteitsrisico’s. Daarbij is de kern van het artikel de opkomst van de cryptovaluta en de mogelijkheden die dit biedt voor het witwassen van FIAT valuta en de bijbehorende integriteitsrisico’s. Van Eersel en Schoonbeek concluderen dat door deze ontwikkelingen er meer zal moeten worden gedacht vanuit het beheersen van integriteitsrisico’s dan vanuit de bestaande wettelijke toezichtsraamwerken. Ronald Hein en Ronald Russo schrijven hun bijdrage over de betekenis van interne beheersing voor compliance in de fiscaliteit. Zij gaan onder andere in op de Nederlandse Corporate Governance Code en de verplichting daarin voor ondernemingen om aan riskmanagement te doen in combinatie met het Tax Control Framework. In het artikel ‘Critical succes factors for multinationals in monitoring their ethics and compliance programs’ gaat Helene Millenaar in op het belang van het winnen en behouden van het vertrouwen van alle stakeholders. Daar zijn voor nodig een goede governance, een stevige bedrijfscultuur en een effectieve (bedrijfs)ethiek en compliance programma’s. Millenaar biedt in haar stuk handvatten en best practices voor het inrichten van dergelijke programma’s. Rob Schotsman belicht in zijn artikel ‘Ontwikkelingen in de Wft van de corporate governance normen en de onafhankelijke sleutelfunctie’ dat de positie van de sleutelfunctie in het financieel recht zich toespitst op de compliance functie binnen een verzekeraar of bank. Schotsman licht daarbij toe dat dat onafhankelijkheid met name ziet op de persoon (op de inhoud) en niet zo zeer op de structuur (het proces). In de bijdrage ‘Risicomanagement versus compliance’ van Lourens van der Linden wordt ingegaan op de evolutie die zowel risicomanagement als compliance doormaken. Van der Linden gaat daarbij uitgebreid in op de ontwikkeling van het COSO model. Verder bevat het nummer uiteraard de vaste rubrieken De Boekenkast en Kritisch over door respectievelijk Edgar Karssing en Antoni Brack. De laatstgenoemde bespreekt uitgebreid het Handboek Legal Risk Management van R.E. van Esch. Karssing gaat in op de bestaande literatuur over blinde vlekken en heeft daarbij onder andere aandacht voor de AFM publicatie ‘Evenwichtige besluitvorming: omgaan met blinde vlekken’. Zoals hierboven gemeld staat in dit nummer een interview over deze publicatie. Daarmee is de cirkel rond. Ik wens u veel leesplezier.
