Redactioneel. Fintech en virtuele currencies
Cati Langendijk Het artikel is in de opmaak van het tijdschrift rechts als pdf beschikbaar.In het nummer ‘Mensenrechten’ van oktober 2017 schreef mederedacteur Joris Blaauw dat de ‘homo economicus’ een grote stempel heeft gedrukt op het economische speelveld en de manier waarop onze samenleving is ingericht. Op dit moment drukt COVID-19 een ongekende stempel op de hele wereld en de manier waarop deze is ingericht. Een stempel veel groter en heftiger dan wij ooit voor mogelijk hadden gehouden toen we in januari voor het eerst over het coronavirus hoorden. Het virus en de bestrijding van de verspreiding ervan hebben gevolgen voor de wereldwijde economie, de gezondheidszorg, scholen, het openbaar vervoer, musea en, getuige de lege schappen in de supermarkten, op ons koopgedrag als het op toiletpapier aankomt. Ouderen mogen niet meer worden bezocht, handen schudden is uit den boze en het houden van afstand en thuiswerken zijn strenge deviezen. Kortom, ons leven staat op zijn kop. Het virus drukt onontkoombaar ook haar stempel op dit nummer: het is iets dunner dan we hadden gewenst en later uitgebracht dan gepland. Ook compliance officers zullen de gevolgen van COVID-19 direct hebben ondervonden in hun werk. Door het werken op afstand is het lastig feeling te houden met de business, terwijl tegelijkertijd allerlei ongebruikelijke en nieuwe vragen bij compliance-afdelingen worden neergelegd. In veel gevallen wordt samengewerkt met een coronacrisisteam en overheerst het gezonde verstand. Voor die compliance officers die in deze tijden nog tijd over hebben, is er nu dit nummer over Fintech en virtuele currencies om de gedachten te verzetten en het coronavirus, de zieken en het aantal beschikbare IC bedden voor even naar achteren te dringen. De digitale vooruitgang en Fintech dringen onze levens gevraagd én ongevraagd binnen en is voor velen van ons (nog) ongrijpbaar. De termen blockchain, machine learning, AI, use case en data technology, worden in één adem genoemd en met de dag meer gebruikt. Dit wil echter niet zeggen dat ook goed begrepen wordt wat met deze termen wordt bedoeld en wat de ontwikkelingen zijn op het gebied van Fintech. In dit nummer is veel aandacht voor diverse aspecten van de Fintech-ontwikkeling. Ook is specifiek aandacht voor mogelijke toepassing door compliance officers. Tevens zullen een aantal termen meer duiding krijgen. In de bijdrage van Annika Galle, Fintech, sustainable development en compliance (to be) connected, wordt besproken dat Fintech en sustainable development op zichzelf staande onderwerpen lijken te zijn waarvan de raakvlakken en de implicaties onderbelicht blijven. Dit terwijl deze onderwerpen elkaar zouden kunnen versterken en synergie zouden kunnen creëren. Annika Galle beschrijft helder dat de rol van de compliance officer die van verbinder en vertaler zou kunnen zijn tussen Fintech en sustainable development, en daarmee kan bijdragen aan sustainable fintech of fintech for sustainable development. Sjors Vogelsang neemt ons mee in de ontwikkeling, mogelijkheden en risico’s van regtech in zijn artikel Regtech: panacee of toch geen solution voor compliance. Regtech (regulatory technology) toepassingen ondersteunen financiële ondernemingen bij het naleven van wet- en regelgeving en bij het voldoen aan de verplichtingen die uit wet- en regelgeving voortvloeien. Met name compliance-afdelingen gaan steeds meer onder deze last gebukt. Regtech wordt dan ook door velen hiervoor als een oplossing gezien. Ook regtech heeft echter een schaduwzijde zoals bijvoorbeeld technologierisico’s en uitbestedingsrisico’s. In deze bijdrage wordt op zowel de voordelen als de risico’s van regtech ingegaan. In De zoektocht naar een ‘eerlijk’ gebruik van kunstmatige intelligentie wordt door Dennis Mijnheer gesproken met Evert Stamhuis (Hoogleraar Law and Innovation, Erasmus School of Law) en Joris Krijger (initiatiefnemer van het Moral AI-Gency-project en werkzaam bij de Volksbank). Het interview gaat over het ontbreken van een duidelijk ethisch en juridisch kader op het gebied van zelflerende algoritmes. Bij de SyRi-zaak (onderzoek door gemeentes naar fraude) en de Amazon-zaak (discriminatie van vrouwelijke sollicitanten) werden fundamentele problemen van kunstmatige intelligentie bloot gelegd. Het blijft daarom belangrijk dat een mens aan het eind de afwegingen alsnog beoordeelt. Het interview gaat tevens in op de rol van AI bij toepassing van de AVG, toepassing door banken en de normenvorming binnen de EU. Ons eigen redactielid Annemarije Schoonbeek en Jonneke van Poelgeest nemen ons mee in de wereld van (geregistreerde) crypto-instellingen in de bijdrage ‘Nadere beschouwing over witwasrisico’s bij gebruik van cryptovaluta en de impact van regulering in de wereld van de cryptovaluta’. Op heldere wijze wordt uitgelegd uit welke indicatoren een vermoeden tot witwassen zou kunnen blijken en welke lastige positie (het gebruik van) cryptovaluta daarbij inneemt. De verplichting voor crypto-instellingen om inzichtelijk te maken van wie een wallet is die wordt betrokken bij een transactie (en van wie de cryptovaluta op die wallet is) is uitdagend. De schrijvers vragen zich af of de registratie van crypto-instellingen een verschuiving van (hoog risico) cliënten en producten naar niet geregistreerde partijen zou kunnen veroorzaken. In het artikel Blockchain: a technology that can help companies achieve compliance by design wordt door Aljosja Beije, Jan Willem Volkers, Max Hampshire, Marloes Hanstede en Paul de Leest beschreven hoe de Bitcoin technologie volwassen is geworden en zich heeft ontwikkeld tot een platform dat smart contracts ondersteunt. Ook de opkomst van bedrijfsbrede oplossingen die ontwikkeld zijn binnen de financiële industrie wordt in het artikel toegelicht, net als de mogelijkheden om blockchain in te zetten voor het creëren van een zogenoemde digital notary en voor bijvoorbeeld een 0% BTW-aanvraag. Mirèl ter Braak en Leonard Franken hebben met Blockchain: evolutie of revolutie een diepgaand artikel geschreven over de belofte van blockchain(technologie) en de distributed ledger technology. De focus ligt hierbij op de mogelijkheden en de beperkingen voor financiële markten. Daarbij gaan zij in op blockchainbouwstenen voor de ontwikkeling van de derde generatie internet en de stand van de technologie binnen financiële markten op dit moment. Interessant is de ontwikkeling van tokenisatie die invloed kan hebben op de verhandeling van MKB-effecten. Ook de Libra wordt in deze editie besproken, en wel door Michiel Bijlsma en Eric Faber in het artikel Het Libra tijdperk: de opkomst van stablecoins en globaal betalen. De Libra is een private stablecoin die door Facebook samen met een groot aantal partners zal worden gelanceerd nadat hiervoor toestemming van de Amerikaanse toezichthouders is verkregen. Het artikel geeft inzicht in wat een stablecoin is, hoe deze coins zijn ontstaan en wat het achterliggende verdienmodel is. Daarnaast wordt duidelijk dat nieuwe betaaloplossingen zoals stablecoins, kansen bieden voor de toekomst, naast dat er uiteraard ook risico’s aan verbonden zijn. Deze keer bespreekt Edgar Karssing voor zijn vaste rubriek de Boekenkast drie boeken van Margriet Sitskoorn: ‘Ik2. De beste versie van jezelf’, ‘Passies van het brein. Waarom zondigen zo verleidelijk is’, en ‘Hersenhack. Update je brein’. Ook in het licht van de coronacrisis is het interessant onszelf en anderen beter te begrijpen. Waarom negeren of ontkennen sommige mensen het nieuws over de huidige crisis en waarom zinken anderen bijna weg in een negatieve spiraal door ditzelfde nieuws? Kunnen we dit veranderen? Sitskoorn stelt: ‘je brein bepaalt je zijn, maar je zijn bepaalt ook je brein’. Breinkennis is uiteraard ook zeer interessant voor compliance officers. Zij kunnen hiermee werken aan meer inzicht in sociale structuren, onder andere met behulp van het SCARF-model, naast aan de impact van hun interventies. Margriet Sitskoorn laat in haar boeken zien hoe ons brein werkt en hoe we poppenspeler en spelmaker kunnen zijn in plaats van marionet of speelbal. Ook bespreekt Karssing leuke breinweetjes waarvan de belangrijkste lijkt dat we ons brein zelf kunnen aanpassen aan onze wensen door neuroplasticiteit. Daarnaast gaat hij wat dieper in op de ‘domheid’ van ons brein. Genoeg interessants te lezen dus. Ik hoop dat u tijdens het lezen van deze editie even de coronacrisis bent vergeten en tegelijkertijd het één en ander heeft opgestoken over Fintech, blockchains, regtech, wallets voor crypto valuta én de werking van ons brein. Deze onderwerpen zullen tenslotte hoe dan ook de komende jaren een belangrijke rol vervullen in de wereld als geheel, en wellicht in de wereld van de compliance officer in het bijzonder. Zeker wanneer de compliance officer de rol van (mede)verbinder en (mede)vertaler weet op te pakken. Ik wens u veel leesplezier. Cati Langendijk Redactie
