Gesprekken rond Compliance. Interview met Femke de Vries en Wijnand Nuijts over het toezicht op gedrag en cultuur
drs. A. van der Wal*
Hoe beteugel je als toezichthouder de animal spirits in de financiële
sector? De Nederlandsche Bank is de eerste toezichthouder
ter wereld die toezicht houdt op moeilijk grijpbare
zaken als gedrag en cultuur. Hoe gaat dat in zijn werk?
Een interview met twee DNB’ers, Femke de Vries en
Wijnand Nuijts, over het belang van tegenspraak en kritiek.
Toen het stof na het uitbreken van de kredietcrisis neer begon
te dalen, nam ook de aandacht voor de
Artikel kopen € 79,00 excl. BTW
In plaats van abonneren kunt u dit artikel ook afzonderlijk kopen.
diepere oorzaken
van het ontstaan van de crisis toe. Natuurlijk, dankzij verbeterde
mathematische modellen denken we risico’s nu beter
te begrijpen dan voorheen. Ook de internationale regelgeving
voor banken, zoals vastgelegd in de Basel-akkoorden,
versterkt de financiële basis waardoor het risico op problemen
kleiner wordt. Er is veel leergeld betaald, vooral door
de belastingbetaler.
Maar financiële risico’s worden niet alleen bepaald door financiële
factoren. Zo was de beloningsstructuur bij finan-ciële
instellingen een van de oorzaken van het ontstaan van
de financiële crisis. Niet zelden zorgde de bonuscomponent
in het totale salaris ervoor dat bepaalde vormen van risicovol
gedrag beter beloond werden dan behoedzaam opereren.
Experts spraken van ‘perverse prikkels’ die tot ongewenst en
risicovol gedrag leidden.
De cultuur binnen een onderneming bepaalt in hoge mate
welke risico’s er worden genomen. Bij financiële ondernemingen
kan dit niet alleen tot schade voor de onderneming
zelf leiden, maar ook voor het hele financiële systeem. Het
is dus begrijpelijk dat de ‘zachte’, niet-kwantitatieve factoren
in het denken over de oorzaken meer aandacht kregen.
Maar wat betekende dit voor een toezichthouder als De Nederlandsche
Bank?
In een toespraak van eind 2010 voor jonge medewerkers, refereerde
toenmalig president van De Nederlandsche Bank
(DNB) Nout Wellink aan het bestaan van de zogenoemde
‘animal spirits’ in de financiële sector. De term werd ooit
geïntroduceerd door John Maynard Keynes. De econoom
doelde daarmee op het verschijnsel dat rationele argumenten
op het moment suprême nogal eens abrupt buitenspel worden
gezet door gedrag dat wordt gestuurd door de diepe driften
en oerinstincten die in de menselijke natuur huizen. Die
oerdrift is een van de drijvende krachten in de economie, we
kunnen niet zonder. Maar Wellink wees op de specifieke risico’s
van zo’n Dr. Jekyll en Mr. Hyde in de financiële sector.
‘Animal spirits creëren gezamenlijke overlevingsdrang,
productieve competitie in de financiële sector, maar kunnen
ook doorslaan in bubbels en onwenselijk risicovol gedrag.’
Hetzelfde geldt voor zogenoemde groupthink, stelde Wellink:
niets gevaarlijkers dan een organisatie waarin de neuzen
allemaal dezelfde kant op staan.
In haar Visie op Toezicht 2010-2014 concludeerde DNB dat
het toezicht op de financiële sector geïntensiveerd diende te
worden. Daartoe werd in 2011 een nieuwe toezichtdivisie,
Toezicht Expertisecentra, in het leven geroepen met daarin
een Expertisecentrum op het gebied van gedrag en cultuur.
Het toezicht op naleven van de regels in de sector is dus uitgebreid
met toezicht op gedrag en cultuur. Maar wat is precies
een goede cultuur voor een bank, verzekeraar of beleggingsinstelling?
Wie bepaalt dat eigenlijk? Zijn gedrag en
cultuur op een of andere manier te meten? En, nog belangrijker,
hoe houd je daar toezicht op? Het Tijdschrift voor
Compliance sprak met Femke de Vries, divisiedirecteur van
de Toezichtdivisie Toezicht Expertisecentra en Wijnand
Nuijts, afdelingshoofd van het Expertisecentrum Cultuur,
Organisatie en Integriteit.
U heeft op dit moment geen toegang tot de volledige inhoud van dit product. U kunt alleen de inleiding en hoofdstukindeling lezen.
Wanneer u volledige toegang wenst tot alle informatie kunt u zich abonneren of inloggen als abonnee.
